Ücretler mi enflasyonu enflasyon mu ücretleri artırıyor |
Avrupa ve benzeri ekonomilerde işgücü maliyetleri enflasyonu artırmazken; Türkiye benzeri ekonomilerde niçin artırıyor veya artırıyor mu?
Bugün Avrupa Birliğinde enflasyon oranı, işgücü maliyetleri artış oranı ve Avrupa Merkez Bankası faiz oranları %2 -3 civarında seyretmektedir.
Pek çok sektörde firma karlılık oranları da ve üzerinde seyrediyor.
Nitelikli yatırımlar ve işgücü verimliliği yüksek olduğu için ve finansal şartlar, (faiz, vade ve kredi şartları) çok uygun olduğu için kârlılık oranları da yüksek.
Böyle bir ekonomide sadece işgücü maliyetlerindeki artışların enflasyonu artırma ihtimali çok zayıftır.
Yüzde 10 ve üzeri karlılık oranlarına sahip firmalar, işgücü maliyetlerinde oluşan %3 civarı artışları, fiyatlarına yansıtmayabilir.
Talep güçlü değilse, yükselen işgücü maliyetleri verimlilik ve benzeri tedbirlerle absorbe edilebilir ve fiyatlara yansıtılmayabilir.
Ara sonuç: Avrupa Birliğinde enflasyonun tek sebebi işgücü maliyetlerindeki artışlar değildir.
Son dönem Avrupa enflasyon tarihinine göre; talep canlıyken oluşan arz darboğazları (1974 petrol krizi ve 2020 Covid krizi sonrası dönemler) yüksek enflasyon oranlarının temel belirleyicisidir.
Bugün de arz şokları; enerji fiyatlarındaki olağanüstü fiyat artışlardan ve/veya arz kanallarında oluşan bir sıkışıklığı fırsata çevirmek isteyen firmaların kar marjlarını artırmalarından kaynaklanır.
Soru: Avrupa ülkelerinde talep artışını ne belirler?
Cevap: Hükümetler “ekonomide daralma” riski görünce hem faizleri düşürür hem de kamu harcamalarını artırır; bu tedbirler de talebi artırır.
“Enflasyon Riski” görünce de hem faizleri yükseltir hem de kamu harcamalarını kısmaya çalışır; bu tedbirler de talebi düşürür.
Soru: Peki Avrupa'ya dair analiz ve çıkarımlar Türkiye ekonomisi için de geçerli midir?
Kısa cevap: Bugün için hayır çünkü “yapısal farklılıklar” var.
Örnekli Analiz: Arçelik firmasının çalışanlarına her ay 100 birim maaş ödediğini varsayalım.
(Not: Bu analizdeki rakamların Arçelik A. Ş. ile bir ilişkisi yoktur.)
İşçilik maliyetlerininin toplam maliyetlere oranı da olsun.
Bu yılbaşında asgari ücret artışına paralel olarak Arçelik çalışanlarına da 0 zam yapacağını........