Para basmak |
Geçen yazıda bankaların kredi vererek iktisadi aktiviteleri parasallaştırma sürecini ele almıştık.
Bugün tam tersini yapacağız: Kamunun “para basarak iktisadi aktiviteleri tetiklemesini” inceleyeceğiz.
Enflasyondan dolayı “şişen vergilere” ve kamunun (faiz ödemeleri hariç) ilave borçlanmalarına şimdilik “para basmak” diyeceğiz.
Yüksek enflasyon dönemlerinde devletin vergi gelirleri de yüksek olur.
Enflasyonun düşüş trendinde olduğu dönemlerde vergiler, enflasyonun yüksek olduğu dönemlerde tahakkuk eder ve enflasyonun düşük olduğu dönemlerde harcanır.
Kazanç dönemi → tahakkuk ve tahsilat dönemi → harcama dönemi gibi.
Teoriye göre kaynağı vergi olan harcamalar, enflasyona yol açmaz.
Normal şartlar altında tahsil edilen vergilerle yapılan harcamalar, Mehmet’in bankadaki parasının Ali’nin aynı bankadaki hesabına aktarılması gibidir.
Biz yine de vergi gelirlerinin nasıl şiştiğini belirtip güncele geçelim.
[a) Döviz kurları ve ürün fiyatlarının (otomobil, akaryakıt, sigara, alkollü içecek, telefon ve benzeri) artmasıyla, Devletin tahsil ettiği ÖTV ve KDV tutarları;
b) Maaş ve ücretlerin atmasıyla da, gelir vergisi ve sigorta prim tutarları ve
c) Krediler artmasıyla BSMV, Gümrük Vergileri ve bazan Kurumlar Vergisi tutarları ve benzeri gelirleri artar.]
KISMAK VEYA KISMAMAK
Devlet 2025 yılında, faiz hariç, 12,8 trilyon TL harcamış olacak.
Eğer 2026 yılında büyüme, enflasyon ve vergi artışları sıfır olsa; devletin gelirleri de, tıpkı 2025’te gerçekleştiği gibi 12,8 trilyon TL civarında kalabilir.
Fakat 2026 bütçesi 3,5 trilyon TL artırılarak 16,3 trilyon TL gelir hedefiyle bağlandı.
Para basmak kavramının bir ayağı, devletin gelirlerinde yaşanan bu 3,5 trilyon TL’lik (16,3 - 12,8) şişkinliktir.
İkinci ayağı da devletin yapacağı harcamalar için borçlanacağı tutarlardır.
Devlet bu yıl borçlanmasın istiyoruz ve bütçe giderleri de gelirler kadar olsun istiyoruz. 16,3 trilyon gelir = 16,3 trilyon gider.
AYİNESİ BÜTÇEDİR BİR HÜKÜMETİN LAFA BAKIŞMAZ
Maalesef 2026 merkezi yönetim bütçesi 16,3 trilyon TL olarak değil 19 trilyon TL olarak onaylandı.
........