Bir dönemin ünlü gazetecilerindendir Refi Cevat. Siyasi hayatı çelişkilerle dolu. II. Meşrutiyet’ten sonra gazeteciliğe başlamış. 1911’de “Şehrah” ve “Alemdar” gazetesinde İttihat ve Terakki aleyhine yazdıkları sebebiyle tüm hayatını etkileyecek bir safta buluvermiş kendini. İttihatçıların kara listesine girmiş! 1913’te tutuklanıp birçok muhalifle beraber Sinop’a sürülmüş, 1916’da Çorum’a, 1917’de Konya’ya nakledilmiş, 1918’de İstanbul’a dönmüş. Ama artık iflah olmaz bir İttihatçı karşıtıdır!
İttihatçılara öfkesi sebebiyle -Refik Halit de aynı ruh hâli içindeydi- Kuva-yı Milliye’ye de karşı, İngiliz Muhipler Cemiyeti’ne destek oluyor. Ve sonra: 1922’de yurt dışına kaçış, 150’likler listesinde. Zikzaklı bir sürgün hayatı. Pek güven vermese de 1938’de affedilip yurda dönüyor.
Buraya kadar, bir siyasi hatalar zinciri içindedir Ulunay. Ama yurda döndükten sonra özellikle 1940’lı yıllardan itibaren “Yeni Sabah”ta, sonra da “Milliyet”te yazdıklarıyla geçmişteki hatalarını unutturur.
Refi Cevat’ın 1918-1920 yılları arasında “Alemdar”da “Menfalar, Menfiler” başlığı altında tefrika edilen “Sürgün Hatıraları” (Arma Yay., 1999), 1913’te vuku bulan Sinop sürgününe dair önemli bir kaynak. Ama tüm hatıralar gibi öznel, doğrulanarak okunması gerekiyor.
Hatıralar, 11 Haziran 1913’te Mahmut........