Sarıkamış her anıldığında aklımıza gelen, çocukluğumuzda belletilen “doksan bin askerin tek kurşun atmadan” donarak öldüğüdür. “Nasıl” sorusunun yanıtını yıllardır aradım. Enver Paşa’nın basına “bundan başka bir şey yazmayacaksınız” dediğini de öğrendik. Sarıkamış Harekatındaki sır perdesi bir türlü aralanmdı: “Aynı anda doksan bin asker nasıl donarak ölebilirdi?” “Osmanlı Ordusu Selanik’e girdi” yalanını basın yazdığı gün, on iki saat öncesi komutan savaşmadan Selanik’i Yunan ordusuna teslim etmişti. Bu siyasi yalanlar hep korkunç gerçeklerin ortaya çıkmasıyla doğacak halkın infialinden korkulduğu için yapılıyor, bir şekilde bir süreliğine de olsa gizliliği sağlanıyor. Otorite “cesur yalanlar” söylüyor. Çünkü “cesaret en büyük korkaklıktır.” Ama gerçekler bir şekilde gün yüzüne çıkıyor.

Trabzon’dan Sarıkamış’a “silah, cephane, yiyecek, giyecek, tıbbi malzeme götüren” bir konvoy, yol olmadığı için araba-kamyonlarla değil, hayvanlarla yapıldığından, ortalama 20-22 günde ulaşabiliyordu. Üstelik Almanya’dan gelen yardımı Trabzon Limanına götüren vapur Sinop açıklarında Ruslar tarafından batırılmıştı. / Ruslar 93 Harbinde aldıkları bu toprakları yaptıkları demiryoluyla Tiflis hattına bağlanmışlardı. Yardımları en kısa 12 saat içerisinde, en uzun 24 saatte Sarıkamış’taki ordusuna ulaştırabiliyordu. Üçüncü Orduya Trabzon üzerinden gidecek olan yardım, savaş bittikten sonra ancak bir hafta sonra ulaşabilecekti. Çünkü 22Aralıkta başlayan savaş 5 Ocakta bitiyor, yani Sarıkamış Harekatı on beş gün sürüyor, on beş günde koskocaman ordu tükeniyor. Nasıl mı?

Sarıkamış Harekatı dünyanın en kısa süren savaşlarından biridir. 22 Aralık 1914’te başlamış, 5 Ocak 1915’te bitmiştir. 128 bin kişilik........

© Karadeniz'de sonnokta