Maatschappelijk werker
De oorlog in Gaza houdt heel de wereld bezig. Vorige week viel mijn oog op een bericht in de liveblog van de Volkskrant over de oorlog in Gaza met de volgende kop: Twee Palestijnse gevangenen doodgeslagen door Israëlische militairen. Ik vroeg me direct af hoe het mogelijk is dat de ene mens de andere medemens letterlijk dood kan slaan. Als antwoord kwam ik op de gevaarlijke groepsdynamiek die hieronder ten grondslag ligt, waarbij de medemens wordt ontmenselijkt en als vijand wordt bestempeld. Ook hier in Nederland waar een scherpe polarisatie gaande is met ditzelfde sterke en dwingende groepsdenken.
Het is interessant om het begrip groepsdenken op te zoeken met ChatGPT. Dan vallen vooral de volgende kenmerken op; de groep overtuigt zichzelf dat hun beslissingen moreel superieur zijn. Degenen die buiten de groep staan of kritiek leveren, worden gezien als zwak, dom of kwaadaardig. Leden houden hun twijfels en afwijkende meningen voor zichzelf om conflict te vermijden. Groepsleden zetten degenen die afwijkende meningen uiten onder druk om zich aan te passen. Bepaalde groepsleden beschermen de groep tegen informatie die de consensus kan verstoren (Framen dit bijvoorbeeld als nepnieuws, TR). Ik zou daar nog aan toe willen voegen dat de groep zelf blind is voor het eigen groepsdenken en dit ontkent. Of rechtvaardiging zoekt voor het eigen groepsdenken, want wat de ander doet is afschuwelijk of er is nu eenmaal een oorlog tegen bijvoorbeeld het coronavirus, de klimaatverandering, Rusland, of migratie. Dan moeten alle neuzen dezelfde kant op. En is groepsdenken geoorloofd?
Vanuit het groepsdenken wordt de ander niet meer gezien als mens, als individueel mens, maar wordt als groep weggezet, ontmenselijkt en gedemoniseerd. We zagen dit bijvoorbeeld tijdens het coronabeleid waar mensen die zich om goede redenen niet wilden laten vaccineren werden weggezet als wappie, asociaal, maar ook als moordenaar........