Politicoloog en journalist
Tweestatenoplossing miskent koloniale realiteit
Het is geen toeval dat binnen GroenLinks-PvdA grote moeite bestaat om de situatie in Israël-Palestina te kwalificeren als ‘apartheid’ en dat de progressieve partijcombinatie tegelijk vasthoudt aan de ‘tweestatenoplossing’. Het laat zien dat binnen GroenLinks-PvdA verdere bewustwording moet plaatsvinden om de koloniale realiteit te doorgronden, zonder Israëls identiteit in beginsel te reduceren tot louter kolonialisme.
In het midden van het politieke spectrum is wat betreft Israël-Palestina de gedachte dominant dat het gaat om een “conflict”. Het gaat in deze visie om twee strijdende partijen die allebei schuld dragen. Tegelijk dringt langzaam maar zeker het besef door dat er geen symmetrie is, dat er sprake is van illegale bezetting en doorgaande kolonisering. En ook dat Israël systematisch mensenrechten, internationaal recht en het volkerenrecht schendt.
Toch is het voor veel mensen binnen GroenLinks-PvdA weer een brug te ver om te spreken van vestigingskolonialisme door Israël, en om Palestijns geweld te begrijpen als uiting van verzet tegen het veel omvangrijker en structurele bezettingsgeweld door Israël. Dit hangt samen met een grote identificatie met Israël en de veiligheid van zijn bewoners in het Nederland van na de Tweede Wereldoorlog.
Daar zit ook de moeite om over ‘apartheid’ en ‘kolonialisme’ te spreken. Joden en Israëli’s zijn vanuit onze eigen geschiedenis immers vooral slachtoffers in tegenstelling tot de Palestijnen. Zo willen velen - ook binnen centrumlinks en centrumrechts - het graag blijven begrijpen, hoewel dit bij oudere generaties beduidend sterker het geval is dan bij jongere generaties.
Zionistisch verlangen
Visies kantelen en dat doet pijn bij mensen die Israël een warm hart toedragen. Israël als joods project moet volgens hen vooral blijven bestaan. Vanuit links perspectief ligt dan een ‘tweestatenoplossing’ voor de hand. Maar is dat nog wel mogelijk? En hoe kan er ruimte blijven voor een joodse identiteit en voor een zionistisch verlangen, als er gekozen wordt voor een ander soort oplossing die post-Israëlisch is?
“Er wordt al ruim dertig jaar gesproken over de tweestatenoplossing als dé oplossing voor het conflict,” schrijft Angélique Eijpe, voormalig diplomaat en oprichter en bestuurslid van One State Foundation in Trouw (1 februari 2024): “En al ruim twintig jaar is voor geïnformeerde diplomaten en politici kraakhelder dat die oplossing niet (langer) in het verschiet ligt. Sinds 1993 heeft Israël de kolonisatie van de Westelijke Jordaanoever alleen maar verstevigd.”
Volgens Eijpe is daarmee de één-staat-realiteit de facto verder geconsolideerd. “Achter gesloten deuren erkent men dan ook dat de tweestatenoplossing een gepasseerd station is. Toch is er nauwelijks ruimte voor alternatieven. De afgelopen twintig jaar heb ik, en met mij velen, vergeefs geprobeerd om die ruimte te creëren in ons eigen ministerie van buitenlandse zaken. Maar ondanks een failliet beleid, blijkt het binnen Nederland en binnen de internationale gemeenschap onmogelijk........