Socioloog, publicist, programmamaker
Wat is het toch opmerkelijk, hét tv-programma dat een vrije val maakt dit seizoen in kijkcijfers (en dus naar ik vrees terechtkomt in de gevarenzone van geschrapt worden) ontvouwt zich juist tot de zuiverste spiegel van onze samenleving anno nu. Een gebroken spiegel, dat wel. Want Nederland oogt in deze spiegel meer versplinterd dan ooit. Wat er danig ontbreekt is een gedeeld narratief over wie we zijn - wie is de Nederlander – en wat ons bindt, saamhorigheid brengt en het land maakt tot wat het is. En, direct daaraan verbonden, een verhaal over ons moreel kompas, waarop dat is gebaseerd, en wat de richting is die het aangeeft en hoe we in de wereld behoren te staan.
Vooral de confrontatie – want het was voor mij niet echt een ontmoeting – tussen Joris Luyendijk en Sakir Khader tijdens Zomergasten sprak boekdelen. 'Oud normaal', of het nu om de tongval gaat of om hoe het Israël-Palestina conflict als journalist te verslaan, kwam maar niet samen met het nieuwe verhaal. Oude vanzelfsprekendheden rondom wie 'gewone Nederlander is' en wat je hoort te denken, werken niet meer. Zuchtend en puffend illustreerde Luyendijk dat eigenlijk zeer treffend, maar ook de nieuwe vanzelfsprekendheden zijn nog lang niet gesetteld, Khader zat er continue en garde bij in dat gesprek.
Maar de fundamentele historische breuklijn, waar wij ons als land in bevinden, ontvouwde zich nog indrukwekkender tijdens de Zomergastenaflevering met Liesbeth Zegveld. Het gedeelde narratief over het verleden laat zich niet zomaar vervangen, liet Zegveld, de advocaat-aanklager ultimum van het verleden van de Nederlandse staat, in haar aflevering zien. Maar het narratief lijkt toch wel te beginnen te buigen voor de historische feiten en de afgedwongen juridische vonnissen. De Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog en misdaden die Nederland heeft begaan als de koloniale macht die daar maar niet weg wilde, wordt steeds minder vaak verhuld in geschiedenisboeken onder het keurige frame van ‘politioniele acties’. Ook de nabije........