Interdisciplinair filosoof
De 'consenuskloof' is het verschil tussen de wetenschappelijke consensus over een onderwerp, en de publieke perceptie van hoe groot die consensus is. In de jaren '60 van de vorige eeuw was er wetenschappelijk gezien geen twijfel over de relatie tussen roken en kanker, maar wist de tabakslobby een consensuskloof te creëren waardoor in de samenleving het beeld ontstond dat er twijfel bestond over de schadelijkheid van roken.
De media werkten mee om deze consensuskloof te vergroten. In plaats van een item te wijden aan medische wetenschap rondom tabak, en daarvoor gezondheidswetenschappers en - eventueel - patiënten uit te nodigen, werd een wetenschapper tegenover een afgevaardigde van de tabakslobby gezet. Het kijkerspubliek kreeg de indruk dat de waarheid ergens in het midden moest liggen, en zo ontstond er een kloof tussen de mate van zekerheid die in de wetenschap heerste over dit onderwerp en de perceptie in de samenleving hierover. Dit is slechts één tactiek die de tabakslobby toepaste.
Na het Kyotoprotocol in 1997 nam de fossiele industrie (waaronder Shell, Exxon en BP) het 'tabaks-script' over om een consensuskloof te creëren over klimaatwetenschap, met als doel beleid dat hun 'bottom line' zou kunnen schaden tegen te houden of in ieder geval te vertragen. Vaak waren het zelfs dezelfde 'experts' die de tabaksindustrie gebruikte - de 'merchants of doubt' die nu voor de fossiele lobby gingen werken. Net als voor de tabaksindustrie gold, betekende elke maand uitstel van beleid een maand extra winst.
Dit klinkt als een geschiedenislesje, maar ik zou in de tegenwoordige tijd moeten schrijven. Het is voor beide industrieën tot op heden nooit het doel geweest om beleid dat de publieke gezondheid beschermt helemaal tegen te houden, alleen om het zoveel mogelijk te vertragen. Beide industrieën hadden namelijk zelf de beste wetenschappers in dienst, en wisten al veel eerder dan het publiek dat tabak en klimaatverandering een probleem zouden worden dat de samenleving uiteindelijk aan zou pakken. Roken leidt tot kanker, en de klimaatcrisis is de grootste bedreiging voor de volksgezondheid van dit moment. Als er eenmaal consensus in de samenleving ontstaat dat dit inderdaad bedreigingen voor de volksgezondheid zijn die aangepakt moeten worden – door onze verslaving aan fossiele brandstoffen en tabak zo snel mogelijk af te bouwen – weten beide industrieën dat dit onvermijdelijk is. Het doel is dus tot op heden de consensuskloof zo lang mogelijk open te houden, totdat deze zo klein wordt dat het winstgevender is om op een andere strategie over te stappen.
Fossiel en tabak zijn namelijk niet principieel tegen gezondere alternatieven. Shell gebruikt bijvoorbeeld een klein deel van haar budget om groene alternatieven te bevorderen, hoewel dit aandeel wel af aan het nemen is. Waar het uiteindelijk om gaat is de ‘bottom line’. Zo schreef Shell in 2022........