Dijital Psikolojiden Muharip Otonomiye: Yeni Güvenlik Çağının Dağınık Güç Haritası |
Dünya hızla insan davranışlarından savaş doktrinlerine kadar her alanın yeniden tanımlandığı/şekillendiği hibrit bir döneme doğru ilerliyor. Dijital kültür, yapay zekâ ile kurulan tek yönlü bağları “parasosyal” ilişkiler olarak gündeme taşır/tanımlarken, modern muharebe sahasının doğası da düşük görünürlüklü elektro-optik mimariler ve insansız muharip sistemlerle yeniden şekilleniyor. Bu gelişmelerle birlikte bölgesel güç dengeleri/dinamikleri de savunma sanayii ihracatı üzerinden yeni bir stratejik rekabete dönüşmüş durumda.
Bugünün güvenlik fotoğrafına bakıldığında üç farklı eksen var: dijital psikoloji, otonom savaş platformları ve savunma ekonomisinin/ekosisteminin coğrafi etkisi. Bu eksenler bir araya geldiğinde/iç içe geçtiğinde ise ortaya sadece devletlerin değil; toplumların, bireylerin ve teknolojik aktörlerin de oyuncuya dönüştüğü çok boyutlu bir güç haritası/denklemi çıkıyor.
Cambridge Sözlüğü Yılın Kelimesini Seçti: “Parasosyal”
Cambridge Sözlüğü yapay zekâ, influencer kültürü ve dijital etkileşimlerin yükselişiyle birlikte çağın ruhunu tanımlayan “Parasosyal” terimini 2025 yılının kelimesi olarak belirledi. 1956’da televizyon sosyolojisinin ortaya koyduğu bu tek yönlü ilişki modeli, günümüzde yapay zekâ sohbet robotları, influencer figürleri ve sosyal medya ünlüleriyle kurulan yoğun çevrimiçi bağlar nedeniyle yeniden güç kazanıyor. Cambridge editörleri özellikle terimin 2025’te bireylerin dijital platformlarla geliştirdiği duygusal yakınlığı temsil eden bir dönüşümün işareti olduğunu vurguluyorlar. Z kuşağının yapay zekâ sistemlerini arkadaş, sırdaş veya duygusal destek unsuru olarak görmesi/değerlendirmesi geleneksel medyaya duyulan güvenin gerilemesiyle birleşince yeni bir bağlılık ekosistemini ortaya çıkarıyor. Bu süreçte “memeify” ve “slop” gibi yeni kelimelerin de sözlüğe dâhil edilmesi dijital çağın dilsel dönüşümünü hızlandırabilir.
Parasosyal İlişkiler: Dijital Psikolojide Yeni Bir Güvenlik Ekseni!
Cambridge Sözlüğü’nün “Parasosyal” kavramını yılın kelimesi olarak seçmesi dijital çağın kırılma noktalarından birini temsil ediyor. Yapay zekâ ile kurulan duygusal yakınlıklar, sosyal medya figürlerine duyulan yoğun bağlılık ve Z kuşağının algoritmalarla geliştirdiği asimetrik ilişkiler artık yalnızca bireysel psikolojiyle açıklanmıyor; toplumsal güvenlik başlığı altında da değerlendirilmesi yerinde bir yaklaşım.
Dijital manipülasyon, davranış mühendisliği ve algoritmik yönlendirme gibi süreçler parasosyal bağları stratejik bir zemin hâline dönüştürüyor. Böylece duygusal etkileşim kullanıcı ile platform arasındaki basit bir ilişki olmaktan çıkıp devletlerin, teknoloji şirketlerinin ve küresel kültür endüstrilerinin kontrol ettiği yeni bir etki alanına dönüşüyor.
Görünmeyeni Görmenin Mimarisi: KIZILELMA’da TOYGUN EOTS Etkisi
ASELSAN’ın TOYGUN Elektro Optik Sensör Sistemi’nin (EOTS) Bayraktar........© İstiklal