CHP sosyalistleri nasıl ılıttı?

“Ilımak” kelimesi eylem bildirmeye geçince “ılık olur, ılır”. Bu fiilin gerçekleşmesi için sıcak bir şeyin içindeki ısı azalır ya da soğuk bir şeyde ısı çoğalır.

Yazı başlığından hareketle: Sosyalizm nedir? Türkiye usulü sosyalist devrimciler siyasette biat kültürüne nasıl evrildi, aslında evrildi mi, yozlaştı mı? Sosyalizmin teorisinde biat var mıdır; teoriden nasıl uzaklaşıldı? Atatürk devrimleri ile sosyalizmin ilişkisi nedir? En anlaşılır ve yalın hâliyle konuyu özetlemeye çalışalım:

Sosyalizm, gelir eşitsizliğini azaltmayı, sınıfsal farkları ortadan kaldırmayı, herkesin temel ihtiyaçlara eşit erişimini sağlamayı hedefler. Üretim araçlarında kamusal veya kolektif mülkiyet, ekonomide planlı üretim, servet ve gelirin eşit dağılımı ile eğitimin, sağlığın, diğer temel ihtiyaçların eşitlik ilkesi gözetilerek sunulması gibi temel ilkeler üzerine kurulmuştur. Kendi pratiğinde devrimci sosyalizm ve demokratik sosyalizm olarak iki farklı şekilde karşımıza çıkmaktadır. Demokratik sosyalizmde hem ekonomik hem bireysel özgürlük mümkün olabilir. Çok partili demokrasi ve özgür seçimler vazgeçilmezdir. Devrimci sosyalizm daha katı ve pratiğe geçirmekte daha zorlayıcı ve günümüz dünyasında çoğunlukla imkânsızdır. Çünkü devrimcilerin hedefi, barışçıl reformlarla değil, köklü bir toplumsal devrim yoluyla istenen düzene ulaşılması gerektiğini savunur. Kapitalizmin ancak devrim yoluyla ortadan kaldırılması mümkündür. Kurtuluşun tek şartı devrimdir. Devrim, düşünceyle, örgütlenmeyle, eylemle ve yaratılan koşullar içinde olur.

Bu iki temel başlığın yanı sıra özellikle Türkiye’de sol siyasetin benimsediği, belki de daha iyimser bir tanım olarak sosyal demokrasi kavramı ortaya çıkar. Kapitalist ekonomiyi tamamen ortadan kaldırmayı değil, onu daha adil ve eşitlikçi hâle getirmeyi amaçlayan bir siyasi ideoloji ve yönetim anlayışıdır. Demokratik yollarla toplumsal boyutta fırsat eşitliği yaratmayı, sosyal adaleti güçlendirmeyi savunur. Yani bu anlayışın temelinde üretimde daha kolektif ve sosyalist bir düzeni amaçlar. Sosyal demokrasi piyasa ekonomisini kabul eder ve onu daha adil hâle getirir. Halkçılığın esas olduğunu varsaydığımızda sosyalizmle benzer yönleri yadsınamaz. Her ikisi de sınıfsal ayrımcılığa karşıdır ve toplumsal yararı önceler.

Türkiye siyasetinde kurucu iradeyi oluşturan cumhuriyetin temel ilkelerinden olan Halkçılık anlayışına bakıldığında ise; sosyal adaletçi yönleri olan, eşitliği ve halkın egemenliğini savunan lâkin tam anlamıyla sosyalist olmayan bir kavramla karşılaşırız. Atatürk’ün seçtiği karma ekonomik model hem devletçidir hem özel girişimi destekler. Atatürk’ün halkçılık ilkesi, bu hâliyle sosyalizm teorisine uymayan ama bazı sosyal adalet ilkeleriyle örtüşen yönleri içermektedir. Atatürk devrimleri sosyalizme benzeyen sosyal adalet yönleri taşır ancak sosyalist bir ideoloji değildir. Cumhuriyet devrimleri modernleşme, halkın refahı ve eşitlikçi haklar üzerine kurulmuştur. Sosyalizm ise sınıfsız toplum ve üretim araçlarının ortak mülkiyetini hedefler.

Kısa tanımların........

© İstiklal