Yeminli Mali Müşavir ([email protected])
Giriş; Af kavramı genel itibariyle anayasa ve ceza hukukunda düzenlenmiş olsa da kayıt dışının sonucu olarak ülkemizde özellikle vergi mükellefleri her dönem geleceğe ilişkin mali affın veya vergi affının zemini oluşması konusunda bir beklenti içinde olmuştur. Bunun sonucu olarak bugünden geriye doğru baktığımızda 1998 yılında çok kapsamlı 4369 sayılı kanunla başlayan süreç son çeyrek yılda 7440 sayılı kanunla devam etmiştir.
Özellikle son yıllarda çıkartılan ve kamuoyunda daha çok vergi affı olarak ifade edilen bu kanunlarda dikkat çeken önemli bir düzenleme ise “İşletme Kayıtlarının Düzeltilmesi” adı altında yapılan düzenlemedir.
Yazımızda 7440 sayılı kanunla yapılan yasal düzenlenmelerden “İşletme Kayıtlarının Düzeltilmesi” kapsamında stok beyanının yasanın yürürlük tarihi ile başvuru süresi içinde mükellefiyet tesis ettiren mükellefler için sonuçlarını ele alacağız.
Yasal Düzenleme ve Uygulama
2003 yılında uygulamaya giren 4811 sayılı kanunda yer alan “Stok Beyanları İşletmede mevcut olduğu halde kayıtlarda yer almayan mallar ile düşük bedelle yer alan makine, teçhizat ve demirbaşlar” başlığı altındaki düzenleme kabul gören bir uygulama olarak daha sonraki mali af veya vergi affını kapsayan yasal düzenlemelerin hemen hemen hepsinde yer aldı.
7440 sayılı “Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” işletme kayıtlarının düzeltilmesi başlıklı 6.maddesinin gerekçesinde, “Maddenin birinci fıkrasıyla, kayıt dışı faaliyetlerin kayıt altına alınabilmesi için, işletmelerde mevcut olmasına rağmen kayıtlara yansıtılmamış emtia, makine, teçhizat ve demirbaşların kayıtlara intikal ettirilebilmesini sağlayacak düzenleme yapılmaktadır. Buna göre, gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri (adi, kollektif ve adi komandit şirketler dâhil) işletmelerinde mevcut olduğu hâlde kayıtlarında yer almayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşların kendilerince veya bağlı oldukları meslek kuruluşlarınca tespit edilecek rayiç bedeliyle, Kanunda öngörülen süre içinde vergi dairelerine bir envanter listesi ile bildirmek suretiyle defterlerine kaydedebileceklerdir. Bu suretle gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin yasal kayıtlarının gerçek durumu yansıtır bir hale getirilmesi hedeflenmektedir.
… Mükelleflerin ellerinde bulunan belgesiz malların kayıt altına alınması, kayıt dışı ekonominin daraltılması ve bundan böyle yaratılacak katma değer vergisinin kavranması amacıyla, bildirim konusu mallar için katma değer vergisi hesaplatılmakta ve bu verginin, sorumlu sıfatıyla beyanı sağlanmaktadır. ….
… Bu fıkra hükmünden yararlanmak isteyen mükelleflerin, bu Kanunda belirtilen süre içinde faturalama işlemini yapmaları ve bu faturaları yasal kayıtlarına intikal ettirmeleri gerekmektedir. Bu fıkra hükmünün uygulanmasına ilişkin olarak geçmişe yönelik ceza ve faiz uygulanmayacaktır.
… Yasal kayıtlara intikal ettirilen tutarlar, cari yıl gelir vergisi veya kurumlar vergisi matrahının hesabında dikkate alınacaktır. Ayrıca, bu tutarlar ilgili dönem katma değer vergisi beyannamesinde beyan edilecektir.”
Şeklinde açıklama yer almaktadır.
7440 sayılı kanun uygulamasında kapsam ve tanımlara ilişkin açıklamada özellikle “Kesinleşmiş Alacaklar” için 31/12/2022 tarihinden önce ibaresi,........