Geçtiğimiz günlerde Ankara’da Casa İtalia adlı bir kafede Prof. Şerafettin Turan anısına düzenlenen ve Şerafettin Turan’ın makalelerinin kitaplaştırıldığı “Toplu Makaleler” adlı eserin tanıtımının yapıldığı bir etkinliğe katıldım.

Sonrasında sipariş ettiğim kahvemi beklerken kafedeki kitaplara göz attım ve Jacope F. Soranzo’nun 1575’te Venedik’ten İstanbul’a Seyahati’nin* yer aldığı ve 3. Murad’a takdim edilen günlük dikkatimi çekti. Kitabı satın aldım ve incecik olan bu kitabı bir çırpıda bitiriverdim.

Günlük-seyahatname türündeki bu eseri Ayça Güzel çevirmiş, İtalya Dostluk Derneği basmış.

Eseri okurken, eserde geçen Ragusa Cumhuriyeti dikkatimi çekti. Daha evvel bu devleti duymamıştım. Açıkçası kitapta bir iki sayfada anlatılan bu devletin sistemi, kurumsal yapısı dikkatimi çekmişti ve araştırmaya başladım. Okudukça hem şaşırdım hem daha da ilgimi çekti.

Kaderin cilvesi midir bilinmez, Şerafettin Turan Hocayı anma etkinliğinde aldığım bu seyahatnamede dikkatimi çeken ve bu yazıya konu olan Ragusa Cumhuriyeti’nin (Dubrovnik), İslam Ansiklopedisi’nde bulunan maddesinin müellifinin de Şerafettin Turan olduğunu araştırmalarım sırasında gördüm.

Bugünkü Dubrovnik (Hırvatistan) şehrinde kurulmuş olan Ragusa, Murat Hüdavendigâr Hazretleri döneminde Osmanlı himayesine girmiş olan aristokrat bir denizci devlet. Aslında Ragusa, denizci olduğu kadar bir ticaret devleti. Çeşitli kaynaklarda ticarette, diplomaside ve denizcilikte usta oldukları yazıyor.

1358 yılında Venedik’ten bağımsızlığını kazanan Ragusa Cumhuriyeti’nin sloganı ise şu şekilde: “None Bene Pro Toto Libertas Venditur Auro” yani “Özgürlük, dünyanın tüm altınlarına satılmaz.”

Geçimlerini daha çok ticaretten sağlayan Ragusalılar az da olsa tarım da yapmışlar. Ancak onlar daha çok denizcilikleriyle ve ticaretleriyle tarihte öne çıkmışlar.

#Ragusa Cumhuriyeti’nin kültür merkezi haline gelen ve içinde halka açık bir terazi de inşa edilmiş olan Sponza Sarayı’nın bir duvarına yazılan şu ifadeler ise Ragusalıların ticaret anlayışını gösteriyor:

Fallere Nostra Vetant, Et Fallı Pondera Meque Pondero Dum Merces, Ponderat Ipse Deus (Tartımız bizi aldatırsa biz de aldatırız; biz malı tarttığımızda Allah da bizi ölçer.)

Gelgelelim, benim de dikkatimi celbeden kısma yani Ragusalıların kurumsal yapısına.

Yukarıda bahsettiğim eserde Ragusalıların kurumsal yapısı ile ilgili geçen bazı ifadeler (tam ve ayrıntılı olarak açıklanmamış olsa da) şu şekilde:

“Ragusa Cumhuriyeti nüfus açısından oldukça kalabalık. Bölgeler arasında pek çok köy kurulmuştur. Bu köylere yöneticiler gönderilir.

(…) Ragusalılar, yönetim biçimi olarak kendilerine cumhuriyeti seçmiştir. Meclis üyeleri; siyaseti serbest meslek olarak icra eden, rütbe ve konumları yaş ve akrabalık temelinde yükselen kişilerden haizdir.

(…) Büyük Meclis’e iyi derecede okuma yazma bilmek ayrıca feraset ve idrak sahibi olmak konularında........

© Hür Fikirler