Gıda, insan yaşamının her alanını kapsayan yaşamın olmazsa olmaz başlıca gereksinimlerinden biridir. Bu nedenle, sağlıklı bir yaşam için güvenilir gıda üretimi ve tüketimi oldukça önem taşımaktadır. Dünyanın sınırlı, insan ihtiyaçlarının sınırsız olması ve dünyada her geçen gün insan nüfusunun artması, sağlıklı ve güvenli gıdanın önemini gittikçe arttırmaktadır.

Son günlerde giderek artan oranda karşılaşılan ve ölümlere neden olan, kamuoyunun “sahte alkol zehirlenmesi” olarak bildiği metil alkol zehirlenmelerinin yeni yılın yaklaşması nedeniyle yeniden hatırlanmasında yarar olduğunu düşünmekteyiz. Özellikle sosyoekonomik düzeyi düşük olan ülkelerde zaman zaman yaygın küresel bir halk sağlığı sorunu olan metil alkol (metanol) zehirlenmeleri, ülkemizde de yıllardır gündemdeki yerini korumakta ve ölümlere yol açmaktadır.

Metil alkol, sanayi sektöründe yaygın olarak kullanılan ve elde edilmesi kolay bir alkol türevidir. Renk ve kokusu olmadığından etil alkolden ayırt edilmesi oldukça zordur. Maliyeti daha düşük içki üretmek amacıyla yasadışı yollardan temin edilerek içeceklere karıştırılması, kazara tüketimi ya da bilinçli olarak intihar amacıyla alınması sonucunda zehirlenmeler görülmektedir. Metil alkol zehirlenmesi; metabolik asidoz, görme kaybı, santral sinir sistemi baskılanmasına neden olabilen ve yüksek oranda ölüm riski taşıyan ciddi bir durumdur. Zehirlenmeler genellikle 30mL ya da 24gr metanolün ağızdan alınması sonucu ortaya çıkmaktadır. Kişilerin metil alkolün akut etkilerine karşı duyarlılığı oldukça değişkendir ve 4mL kadar az miktarda alımından sonra bile körlük gelişebilir. Bazı kişilerde @’ lık 15 mL gibi düşük miktarlarda alımı bile ölüme neden olabilir.

Bu yazımızda; sahte içki, yani etil alkol yerine metil alkol kullanılarak üretilen alkollü içeceğin tüketilmesi sebebiyle gerçekleşen ölüm neticelerinde, sahte içkiyi imal eden ve satan kişilerin, ölüm neticeleri bakımından ceza sorumluluğu dereceleri suçun manevi unsuru bakımından değerlendirilecektir. İçki üretiminde etil alkol yerine metil alkol kullanılması ve tüketicilerin zehirlenmesinin sebebi, içki üretmek için kullanılmaması gereken ve insanı öldürücü etkiye sahip olduğu kesin olarak kabul edilen metil alkole daha ucuz ulaşılabilmesinden kaynaklanmaktadır. Böylece; içkiyi üreten daha ucuz maliyetle karşılaşmakta, ancak insan hayatını göz ardı etmekte, hatta sahte içkiyi bilerek satıp tüketiciye ulaştıran satıcı da aynı şekilde insan hayatını hiçe sayarak para kazanma uğruna öldürücü etkiye sahip sahte içkiyi satabilmektedir. Bazen sahte içkiyi üretenle satan aynı olabilir ki, bu durumda failin üreticiliği ön plana çıkacak, satıştan kaynaklanan sonuçlarda, üretim ve satıştan ayrı fiiller olmaları sebebiyle ayrı ceza sorumluluğu doğacağı kabul edilse bile, gerçekleşen insan ölümü ve yaralanmalarına temel olarak sahte içki üretimi yol açtığından, üretenin ve satanın aynı failde birleştiği durumda failin sahte içki üretimi fiili öne çıkacaktır.

Sahte içkinin nasıl üretildiğini ve öldürücü etkisini bilmeden satan kişinin olursa olsun diyerek sonucu göze aldığının kabulü yerine, öngörülen ölüm veya yaralanma neticesinin olmayacağı inancıyla sahte içkiyi satanın hareket ettiği fikrinin benimsenebileceği, çünkü burada satıcının sahte olduğunu bilmekle birlikte nasıl üretildiğini bilmediği ve sonuçlarını tahmin edemediği bir durumla karşılaşacağından, üretmeyip sadece sahte içkiyi satanın somut olayın özelliklerine ve kusur derecesine göre kasttan değil, bilinçli taksirde sorumlu tutulması gerektiği yönünde görüşün uygulamada ağırlık kazandığı anlaşılmaktadır.

- “Oluşa ve dosya kapsamına göre, sanık ...’in alkollü içki ithalatı yapan ... isimli firmanın yetkilisi olduğu, firma tarafından TAPDK’den alkollü içki ithalatı için izin alınıp ithal edilecek içkilerde kullanılmak üzere orijinal bandroller de temin edilmesine rağmen, yasal yollardan içki ithalatı yapılmayıp sahte olarak üretilen alkollü içki şişelerinin üzerine kurumdan alınan bandrollerin yapıştırıldığı, bu şekilde hazırlanan sahte içkilerin Alanya’da sanıklar ..., ... ve ...’nın işlettiği ... isimli firma tarafından, diğer sanıklar ... ve ...’in işlettiği ... isimli firmaya satılıp ... adlı tekneye yüklenerek tekne gezisi sırasında yolculara ikram edildiği, iki farklı tekne turu boyunca sahte içkilerden içen maktullerin metil alkol zehirlenmesi ve gelişen komplikasyonlar sonucu öldüğü, diğer mağdur katılanların ise yaralandıkları olayda;Maktuller üzerinde yapılan otopsi ve mağdur katılanların kanlarında yapılan analizler sonucu metil alkol tespit edildiği, sanıkların metil alkol içermesi itibariyle sahte olduğunu bildikleri içkileri içenlerin ölümüne veya yaralanmasına neden olabileceğini öngörmelerine rağmen bu sonucu bilerek içkileri satmak suretiyle neticeyi kabullendiklerini eylemli olarak ortaya koydukları anlaşılmakla, sanıkların ölümüne neden oldukları maktul sayısınca ayrı ayrı olası kastla öldürme, mağdur katılanlar ..., ..., ..., ... ve...yönünden mağdur sayısınca ayrı ayrı olası kastla yaralama suçlarından cezalandırılmaları yerine yanılgılı değerlendirmeyle, bilinçli taksir hükümleri uygulanmak suretiyle yazılı şekilde hükümler kurulması, Sanıklar ..., ... ve ... hakkında bilinçli taksirle öldürme suçundan kurulan hükümlere yönelik olarak ise; Sanıklardan ... ve ...’nın Alanya ilçesinde faaliyet gösteren ... Denizcilik firmasının ve bu firmaya bağlı ... isimli teknenin sahibi ve işleticisi oldukları, diğer sanık ...’nın bu teknede gemici belgesi ile çalışan tekne sorumlusu olduğu, ... isimli teknenin Bodrum’da düzenleyeceği turlar için hareket etmeden önce sanıklar ... ve ...’in turlarda yolculara servis edilmek üzere tekneye alkollü içki satın almak istedikleri, tavsiye üzerine sanık ...’in ... isimli firmanın pazarlamacısı olan sanık ... ile irtibata geçtiği, sanık ...’in sunduğu içki numunelerini, içkilerin etiket ve bandrolleri ile TAPDK’dan alınan belgeleri de gördükten sonra alkollü içki satın alımı konusunda anlaşmaya vardıkları, fatura karşılığında alınan alkollü içkilerin sanıklar ... ve ... tarafından kolilerle getirilip teknede sanık ... tarafından teslim alındığı, sanıklar ...........

© Hukuki Haber