Bozulmuş veya Değiştirilmiş Gıdaların Ticareti Suçu |
Bu çalışmanın amacı esasen ülkemizde son dönemlerde üzücü haberlerin artması sonrasında halk arasında “gıda terörü” olarak ifade edilen ve “gıda suçları” olarak da isimlendirilebilecek suçlardan olan bozulmuş veya değiştirilmiş gıda veya ilaçların ticareti suçu hakkında bilgi verilmesidir. Hemen ifade edelim ki konuyla ilgili mevzuatımızda başka suçlar da düzenlenmektedir. Bozulmuş veya değiştirilmiş gıda veya ilaçların ticareti suçu ile korunan hukuki değer de bireyin sağlıklı bir çevrede yaşama hakkı, daha geniş bir ifadeyle kamu sağlığıdır.
Bozulmuş veya değiştirilmiş gıda veya ilaçların ticareti suçu, TCK m.186’da “Kamunun Sağlığına Karşı Suçlar” bölümünde bir tehlike suçu şeklinde düzenlenmiştir. Suçun vücut bulması için, herhangi bir zarar meydana gelemesi şart değildir. İşlenen fiil nedeniyle kişilerin hayat ve sağlığının tehlikeye girmesi yeterlidir. Örneğin, herhangi bir kimsenin sağlığına zarar gelmese bile bozulmuş veya son kullanma tarihi geçmiş sütleri market reyonunda satışa arz eden market yöneticileri bozulmuş veya değiştirilmiş gıda ticareti nedeniyle cezalandırılır.
Suçun konusu bozulmuş veya değiştirilmiş her türlü yenilecek içilecek şeyler veya ilaçlardır. Yenilecek içilecek şey ifadesini her türlü gıda maddesi olarak anlamak gerekir. Bu çerçeve gıda, besin, insan yiyeceği şeklinde tanımlanabilir. Öte yandan 5996 sayılı Kanun’un Tanımlar başlıklı 3. maddesinde ise Gıda “Doğrudan insan tüketimine sunulmayan canlı hayvanlar, yem, hasat edilmemiş bitkiler, tedavi amaçlı kullanılan tıbbî ürünler, kozmetikler, tütün ve tütün mamulleri, narkotik veya psikotropik maddeler ile kalıntı ve bulaşanlar hariç, insanlar tarafından yenilen, içilen veya yenilmesi, içilmesi beklenen işlenmiş, kısmen işlenmiş veya işlenmemiş her türlü madde veya ürün, içki, sakız ile gıdanın üretimi, hazırlanması veya muameleye tâbi tutulması sırasında kullanılan su veya herhangi bir madde” şeklinde tanımlanmaktadır.
İlaç, ise bir hastalığı iyi etmek veya önlemek için türlü yollarla kullanılan madde, em, deva; fizyolojik sistemleri veya patolojik durumları, alıcının yararına değiştirmek veya incelemek amacıyla kullanılan madde veya ürün; tıpta kullanılan ve biyolojik etkinliği olan saf bir kimyasal madde veya ona eş değer olan bitkisel veya hayvansal kaynaklı, standart miktarda etkin madde içeren karışım şeklinde tanımlanmaktadır. Öğretide de ilaç, insanı bir hastalıktan korumaya veya hastalanmış olanı iyileştirmeye, hatta bir hastalığın teşhisine, bir ameliyatın yapılmasını kolaylaştırmaya yarayan maddeler şeklinde tanımlanmaktadır.
Hükümde suçun eylem unsuru “satan, tedarik eden, bulunduran” şeklinde ifade edildiğine göre bozulmuş veya değiştirilmiş gıda veya ilaçların ticareti suçunun seçimlik hareketli bir suç olduğunu kabul etmek gerekir. Yine seçimlik hareketli bir suç olmanın sonucu olarak bu suç, hükümde yer alan fiillerden birinin gerçekleştirilmesiyle işlemiş olabileceği gibi hepsinin gerçekleştirilmesiyle de işlenebilir.
Bu suç aynı zamanda serbest hareketli bir suçtur. Diğer deyişle satmak, tedarik etmek, bulundurmak fiilleri her türlü hareketle işlenebilir. Gerçekten hükümde satmak, tedarik etmek ya da bulundurmak fillerinin hangi şekilde yapılacağına ilişkin bir özgüleme bulunmaz. Buna göre örneğin failin gıda ya da ilacı elinde nasıl bulundurduğunun bir önemi bulunmaz. Eylemin tipe uygun sayılabilmesi için yenilecek ya da içilecek şey ya da ilaçların kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye sokacak biçimde bozulmuş veya muhteviyatı değiştirilmiş olması gerekir. Dolayısıyla hakimin bu durumu araştırması zorunludur. Bu çerçevede söz konusu şeylerin ya da ilâçların........