Kamulaştırma Kanunun 12. Maddesinde düzenleme alanı bulmuştur. Düzenlenen madde hükmüne göre taşınmaz malın değerine göre hareket edileceği belirtilmiştir. Şöyle ki; özel mülkiyete tabi olan bir taşınmazın kısmen kamulaştırılması halinde bu durumu dört şekilde düzenlemiştir.
1-Kısmi kamulaştırmada; arta kalan kesimin değerinde herhangi bir değişiklik olmaması,
2-Kısmi kamulaştırmada; artan kesimin değerinde eksilme olması hali,
3-Kısmi kamulaştırmada; artan kesimin değerinde artma olması hali,
4-Kısmi kamulaştırmada; artan kesimin işe yaramaz (atıl) hale gelmesi durumu olarak düzenlenmiştir. Şimdi bu dört hali tek tek incelemekte fayda vardır.
1-Artan Kesimin Değerinde Değişiklik Olmaması
Kamulaştırma Kanunun 12/1-a bendi uyarınca; “Kamulaştırılmayan kısmın değerinde, kamulaştırma sebebiyle bir değişiklik olmadığı takdirde, o malın 11 inci maddede belirtilen esaslara göre takdir edilen bedelinden kamulaştırılan kısma düşen miktarıdır.” Hükmü yer almaktadır.
Kısaca taşınmazın tamamı değil de bir kısmı üzerinde kamulaştırma gerçekleştikten sonra taşınmazın geriye kalan (kamulaştırmadan artan) bölümün son durumu nazara alınarak; niteliği, yüzölçümü, geometrik durumu ve diğer çeşitli etkenler dikkate alındığından değerinde herhangi bir değişiklik yaşanmaması halinde sadece kısmi kamulaştırma yapılan yerin bedeli ödenecektir. Çünkü taşınmazın geriye kalan kısmı bu kısmi kamulaştırmadan zarar görmemiştir. Taşınmazın değeri hesaplanırken de; taşınmaz arsa ise emsal karşılaştırılması, arazi vasfında ise gelir metoduna göre yapılacaktır.
2-Artan Kesimin Değerinde Eksilme Olması Halinde
Kamulaştırma Kanunun 12/1-b bendi uyarınca; “Kamulaştırma dışında kalan kısmın kıymetinde, kamulaştırma nedeniyle eksilme meydana geldiği takdirde; bu eksilen değer miktarı tespit edilerek, kamulaştırılan kısmın (a) bendinde belirtilen esaslar dairesinde tayin olunan kamulaştırma bedeline eksilen değerin eklenmesiyle bulunan miktardır.” Hükmü yer almaktadır.
Burada da taşınmazın geriye kalan (kamulaştırmadan artan) bölümün yine son durumu nazara alınarak kısmi kamulaştırmadan dolayı artan bölümün; yüzölçümü küçülmüş olabilir, birden çok parçaya bölünmüş olabilir, geometrik durumu bozulmuş olabilir veyahut da imar durumunda olumsuz değişiklikler ortaya çıkmış olabilir. Bu sayılanların hepsi de artan kısmın değerini düşüreceği kuşkusuzdur. İş bu sebeple kısmi kamulaştırma nedeniyle eksilen bu değer hesaplanıp kamulaştırma bedeline eklenecektir. Hesaplama ise şu şekilde yapılacaktır. Kısmi kamulaştırma kısma biçilen değer Kamulaştırmadan artan kısımdaki değer düşüklüğü= Kamulaştırma karşılığıdır.
Bu hesaplama yapılırken taşınmazda % kaçlık bir değer kaybı hesabı yapılmaktadır. Ancak eksilme miktarının oransal olarak kanun koyucu bir sınır getirmemiştir. Fakat Yargıtay 5. Hukuk Dairesi yerleşik içtihatlarına göre kamulaştırmadan arta kalan kısımdaki alanın değer azalışı oranı P’yi geçip geçmemesine göre ayrım yapmıştır. Eğer ki P’yi geçiyorsa mahkemece öncelikle mal sahibine P değer azalışını kabul edip etmediğini soracak. Taşınmazın sahibi artan kısımdaki değer azalışının P’si ile yetinmeyi kabul ediyorsa bu oran kamulaştırma bedeline eklenecektir.
Fakat mal sahibi değer azalışı yönünden P’ lik oranı kabul etmezse. Mahkeme kamulaştırmayı yapan idareye kalan kısmı da kamulaştırıp bedelin tamamını ödeyip ödemeyeceğini sormalıdır. İdare mahkemenin bu teklifini kabul ederse taşınmazın tamamı idare adına tescil olunur. Malikte taşınmazın tüm bedelini alır.........