1. Vasiyetnamenin Anlamı ve Kapsamı

Vasiyetnameler, bir bireyin yaşamındaki son irade beyanı olarak hukuki ve etik anlamda derin bir önem taşır. Ancak bu belgeler, sadece vasiyetçinin arzularını yansıtmakla kalmaz; aynı zamanda miras hukukunun sıkı kurallarına da tabidir.

Türk Medeni Kanunu’na göre miras bırakan, vasiyetname aracılığıyla bazı mirasçılarını mirastan çıkarabilir (TMK m. 510), yeni mirasçılar atayabilir (TMK m. 516), belirli mallarını istediği kişilere bırakabilir (TMK m. 517), koşul ve yükümlülükler koyabilir (TMK m. 515), yedek mirasçı (TMK m. 520) veya art mirasçı tayin edebilir (TMK m. 521) ve hatta bir vakıf kurulmasını dahi vasiyet edebilir (TMK m. 526).

Vasiyetnamenin resmi memur (noter veya sulh hâkimi) huzurunda düzenlenmesi mümkündür (TMK m. 532). Bunun dışında, miras bırakan kendi el yazısıyla da vasiyetname yapabilir (TMK m. 538). Olağanüstü hâllerde ise sözlü vasiyet yoluna başvurulabilir (TMK m. 539).

Vasiyetname tek taraflı bir irade beyanıdır; üçüncü kişilerin kabulüne gerek yoktur. Miras bırakan, yaşamı boyunca dilediği an vasiyetini değiştirme veya tamamen iptal etme hakkına sahiptir (TMK m. 542). “Bir daha değiştirilmeyecek” gibi kayıtlar geçersizdir.

2. Ehliyet Şartları

TMK m.502 gereği:

• Ayırt etme gücü vasiyet anında mevcut olmalıdır.

• Yaş şartı: 15 yaşını doldurmak yeterlidir, reşit olmak gerekmez.

Ehliyet tartışmalarında Adli Tıp Kurumu’ndan rapor alınması gerekir. Aile hekimi raporu tek başına yeterli görülmez (Yargıtay 3. HD, 2016/3551 E., 2016/3715 K; Yargıtay 3. HD, 2012/2145 E., 2012/7030 K).

İmzanın veya yazının aidiyetinin tespitinde grafolojik ve grafometrik inceleme şarttır. Binoküler mikroskop, ultraviyole, infraded ışık, fülaj izi analizi gibi yöntemlerle rapor hazırlanmalı ve raporun mahkeme/Yargıtay denetimine elverişli olması gerekir (Yargıtay HGK, 06.06.2001, E.2001/12-466, K.2001/483).

Ehliyet, vasiyetnamenin düzenlendiği tarihe göre araştırılmalıdır.
(Yargıtay 2. HD, 22.05.2001, E.11359, K.14807)

3. Vasiyetnamenin Şekilleri

A) Resmî Vasiyetname (TMK m.532-535)

Mirasbırakan arzularını notere veya sulh hâkimine bildirir, yazıya geçirilir, okunup imzalanır, tanıklar ve memur tarafından da imzalanır.

• Okuma-yazma bilmeyen mirasbırakan için TMK m.535 gereği, vasiyetname memur tarafından iki tanık huzurunda yüksek sesle okunur, mirasbırakan son arzusu olduğunu beyan eder, tanıklar da bunu yazarak imzalar. Bu usul bir geçerlilik şartıdır (Yargıtay 3. HD, 12.11.2019, E.2019/4906, K.2019/8106).

• Okuma-yazma bilmeyen tanığın bulunması vasiyetnamenin iptalini gerektirir (Yargıtay HGK, 24.02.1993, E.1992/2-757, K.1993/71).

• Vasiyetname baştan sona aynı memur tarafından düzenlenmeli ve imzalanmalıdır. Aksi halde iptal edilir (Yargıtay 2. HD, 18.07.2005, E.2005/8654, K.2005/11578; Yargıtay 3. HD, 25.06.2013, E.2013/10121, K.2013/10974).

Resmî vasiyetnamenin iptali halinde noter, Noterlik Kanunu m.162 gereği doğan zararlardan sorumludur.

“Somut olayda; davaya konu vasiyetname, baştan itibaren aynı resmi görevli tarafından düzenlenmemesi nedeniyle iptal edilmiş olup, davalılar, davacının vasiyetnamenin iptali neticesinde uğradığı zararı tazminle yükümlüdürler. Bu bağlamda mahkemece, davacının uğradığı zararın davalılardan tahsili yönünde verilen kararda bir isabetsizlik bulunmamaktadır.”
(Yargıtay 3. HD, 2015/7890 E., 2016/4119 K)

B) El Yazılı Vasiyetname (TMK m.538)

Geçerlilik şartları:

• Vasiyetnamenin tamamı miras bırakanın kendi el yazısıyla yazılmış olmalı,

• Gün, ay ve yıl belirtilmeli,

• Mirasbırakan imzasını atmalı.

Daktilo ile yazılan veya başkasına yazdırılan vasiyetname geçersizdir (Yargıtay 2. HD, 18.12.1992, E.1992/12304, K.1992/12764; Yargıtay 2. HD, 29.12.1975, E.1975/9769, K.1975/9774).

Mirasbırakanın el yazısının aidiyeti tartışmalıysa, daha önceki yazı örnekleri temin edilerek uzman incelemesi yapılmalıdır.

El yazılı vasiyetnamenin baştan sona mirasbırakanın kendi el yazısıyla yazılması geçerlilik şartıdır. (Yargıtay 2. HD, 25.02.2004, E.8684, K.9818)
Bir kişi vekâletnameyi kanuna uygun olarak düzenlemiş olsa da, daha sonra kanunda yeni şekil şartları getirilirse ve bu eksiklik ölüm anına kadar giderilmezse, o vekâletname geçersiz olur. (Yargıtay 3. HD, 26.02.2015, E.2014/9880, K.2015/3015)

C) Sözlü (Olağanüstü) Vasiyetname (TMK m.539)

Olağanüstü hâller (ölüm tehlikesi, savaş, ulaşımın kesilmesi, ağır hastalık) nedeniyle resmî veya el yazılı vasiyetin mümkün olmadığı durumda yapılır.
Mirasbırakan, son arzularını iki tanığa sözlü olarak bildirir, tanıklar hemen yazıp imzalar ve sulh hâkimine verir.

• Sözlü vasiyetin derhal hâkime tevdi edilmemesi geçersizlik sebebidir (Yargıtay 2. HD, 11.01.1974, E.1973/8059, K.1974/75).

• Kalp hastası olmak tek başına olağanüstü hâl oluşturmaz (Yargıtay 2. HD, 29.09.1992, E.1992/7372, K.1992/8705).

• Olağanüstü hâl ortadan kalktıktan sonra, mirasbırakan sağlığını ve imkânlarını yeniden kazanmışsa, sözlü vasiyet geçerliliğini korumaz. Bu durumda, mirasbırakanın iradesini resmî veya el yazılı vasiyetnameyle yeniden açıklaması gerekir (TMK m.540).

4.Vasiyetname ile Yapılamayacak İşlemler

• Kişisel statü işlemleri: Evlenme, boşanma, tanıma, evlat edinme gibi şahsa bağlı haklar vasiyetle düzenlenemez. Bu husus, şahsa sıkı sıkıya bağlı hakların devredilemeyeceğini........

© Hukuki Haber