Yapay Zeka olarak geçiyor, ama gerçekten öyle mi? |
Bu yazı, Avrupa Komisyonu'nun Yapay Zeka Sistemlerinin Tanımı Hakkında Kılavuzunu (Temmuz 2025) ele alarak, bir sistemin AB Yapay Zeka Yasası kapsamına girip girmediğini belirleyen yedi temel unsuru ayrıntılı olarak incelemektedir. Pratik örnekler aracılığıyla, hangi sistemlerin yapay zeka olarak kabul edilmediğini ve bu ayrımın uyumluluk, inovasyon ve kamu güveni açısından neden önemli olduğunu da açıklığa kavuşturmaktadır.
Bir teknoloji veya yazılımın, yapay zeka kısıtlamalarına ve kurallarına uyup uymayacağını karar verebilmek için bu tanıma girip girmediğini tespit etmek, öncelikli işimiz olmalıdır. Sürekli gelişen ve değişen bir süreçte, bu tanımı yapmak daha da zorlaşıyor. Bu nedenle bugünkü yazımda, bir rehberden faydalandım, en altta kaynağıma ulaşabilirsiniz.
Söz konusu sistemin, yapay zeka tanımına girip girmediği, onun yasanın getirdiği kurallara, yasaklara, yüksek riskli sistemler için kurallara, şeffaflık zorunluluklarına tabi olup olmayacağını belirliyor. Kullandığınız veya geliştirdiğiniz sistem,Yapay Zeka Yasası ("Yasa") kapsamında olup olmadığını anlamak için ilk adım, sistemi tanımlamaktadır. Yasa risk temellidir, bu nedenle yapay zeka olarak etiketlenen her sistem otomatikman ağır kurallara tabi olmayacak sadece belirli yasaklanmış veya yüksek riskli görülenler sıkı denetime tabidir. Çoğu yapay zeka ya daha hafif kurallara tabi ya da hiç değildir. Sistemi, yapay zeka olarak tanımlamak, şirketler için problem olarak görülmemelidir.
Rehberin kapsamadığı alan, genel amaçlı yapay zekadır. Bu nedenle, bugünkü yazımda, bu konuya değinmeyeceğiz. Rehber, belirli bir uygulama için tasarlanmamış sistemlere odaklanmaktadır. Örneğin chatgpt gibi çok genel amaçlı temel modeller , Yasa'nın başka bir bölümünde düzenlenmektedir. Onların kuralları kaynak rehberin konusu değildir. Söz konusu rehber hukuken bağlayıcı değil, nihai yorum ABAD'a aittir. Her sistem kendi özelinde olay bazında değerlendirilmelidir.
Avrupa Birliği'nin bu Yasa ile amacı sağlık, güvenlik, temel haklar, hukuk devleti kavramlarını korumak ama aynı zamanda yapay zeka inovasyonunu desteklediği bir dengeyi bulmaktır.
Yasa 1 Ağustos 2024'te, yasaklanmış uygulamalar hakkındaki hükümler Şubat 2025'te yürürlüğe girdiğinden, bu yazının konusu aktif kurallardan oluşmaktadır. Bu nedenle, okuduğunuz bu bilgiler, hayatlarımızı doğrudan şekillendiriyor.
Yapay Zeka Tanımı: Değişken seviyelerde otonomiyle çalışmak için tasarlanmış, devreye alındıktan sonra uyum sağlama yeteneği gösterebilen ve açık ya da örtük hedefler doğrultusunda, aldığı girdilerden tahminler, içerikler, öneriler ya da kararlar gibi çıktılar üreten, bu çıktılarla fiziksel ve sanal ortamları etkileyebilen makine tabanlı sistemlerdir.
Sistemin fiziksel donanım ve algoritma, yazılım üzerinde çalışması gerekir, örneğin bilgisayarlar, sunucular gibi. Sadece bugünün bilinen teknolojilerini değil, gelecekte karşılaşacağımız kuantum bilişim ve biyolojik hesaplama da tanım kapsamı içine girebilir. "hesaplama yapabilen bir makine" olarak düşünülmelidir.
İnsan müdahalesine az ya da çok ihtiyaç duyar ama tamamen manuel değildir. Sistemin insan müdahalesinden belirli dereceye kadar farklı çalışabilmesi anlamında kullanılmaktadır. Girdi sonrası sistem onu işleyip kendi çıktısını üretmesi gerekir. Örneğin soru sorduğunuz sistemin size tavsiye vermesi gibi. Girdiden anlamlı bir çıktı üretmesi yapay zekanın çıkarım yapma yeteneğini göstermektedir. Bunu makine öğrenmesi veya başka şekilde yapabilir. Dış dünyayla........