LL.M. ÜNVANI VE ÖNEMLİ AÇIKLAMALARIMIZ
LL.M. ünvanının, İngilizce karşılığı olan “Master of Laws” ifadesinin Türkçe karşılığı, “hukuk yüksek lisansı”dır. İngilizce “master” kelimesinin Türkçe karşılığı “usta” olup; Latince “legum” kelimesinin karşılığı “kanunlar” şeklindedir. Latince “master” kelimesinin karşılığı da, Türkçe’ye “usta” şeklinde çevrilmektedir.
Latince’de “Legum Magister” ifadesinin Türkçe karşılığı, Kanunlar Ustası olup; her iki kelimenin baş harfleri olan L ve M harfleri ile kanunlar kelimesinin çoğul hali olmasından ötürü çift L yazılması suretiyle Legum Magister ifadesi, LL.M. kısaltmasına karşılık gelmektedir.
Hukuk fakültesi mezunu olan kişiler, gereken şartları taşımaları ile gerek ülkemizde gerekse başka ülkelerde yüksek lisans programlarına başvuru yapabilmektedir. Üniversiteler ile başvurulan bölüm ve programlara göre, Ales sınavına katılma ve sınavdan başvuru şartlarında aranan puanı aşma, yazılı sınav, mülakat sınavı, üniversite lisans puanı ve başarısı, yabancı dil ve benzeri nitelikte başkaca şartlar aranabilmektedir. Yine gerek başvuru sonrası yazılı ve/veya mülakat sınavlarına katılmaya hak kazanma gerekse başvuru yapılan yüksek lisans programını kazanma/programa yerleştirilme bakımından kontenjan sınırı söz konusu olmaktadır.
Ülkemizde Özel Hukuk ve Kamu Hukuku anabilim dallarında ve söz konusu ABD içerisinde bir çok hukuk alanında çeşitli yüksek lisans programları açılmaktadır.
Yüksek lisans programları, tezli yüksek lisans ve tezsiz yüksek lisans programları olmak üzere iki şekildedir. Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliği’nin “Genel esaslar” başlıklı 4. maddesinde, “Yüksek lisans programı, tezli ve tezsiz olmak üzere iki şekilde yürütülebilir” hususu açık bir şekilde düzenlenmiştir. Bu kapsamda akademik çalışmalara devam edilerek akademik kariyer planının olması ve doktora başvurusunun yapılmasının istenmesi halinde, tezli yüksek lisans programlarının tercih edilmesi gerekmektedir. Zira yönetmeliğin “Geçiş hükümleri” başlıklı geçici maddesinin 3. bendinde, “6/2/2013 tarihinden önce tezsiz yüksek lisans programlarına kayıtlı olan veya mezun olan öğrenciler doktora programlarına başvurabilir.” hususu düzenlenmiştir. Bu doğrultuda, 6/2/2013 tarihi ve sonrasında yapılan tezsiz yüksek lisans kayıtları sonucu mezun olanlar bakımından, tezli yüksek lisans yapılmadan, doğrudan doktora başvurusu yapılmasına imkan bulunmamakta ve 3. bentte belirtilen şartları taşımayan tezsiz yüksek lisans diplomaları, doktora başvurusu yapmaya hak kazandırmamaktadır. Bu kapsamda doktora, devamında doçentlik ve profesörlük yolunda ilerleme niyetinin bulunması halinde, tezli yüksek lisans başvurusunun yapılması ve lisansüstü eğitimin tamamlanması gerekmektedir.
Her ne kadar doktora başvurusunun yapılması için tamamlanan yüksek lisans programının tezli yüksek lisans programı olması gerekli ve zorunluysa da; yüksek lisans mezunu olunduğunu gösterir akademik ünvan olan LL.M. ünvanının kullanımı için, tamamlanan yüksek lisans programının tezli yüksek lisans ya da tezsiz yüksek lisans olması arasında bir farklılık bulunmamaktadır. Tezli ya da tezsiz yüksek lisans programlarından mezun olunması halinde; kişiye, yüksek lisans mezunu olunduğuna dair Yüksek Lisans Diploması verilmekte ve kişi, LL.M. ünvanını ve ayrıca avukat ünvanı ile birlikte LL.M. ünvanını kullanmaya hak kazanmaktadır. Zira söz konusu ünvan ile avukat, başka bir iş yapmamakta, alanında yetkinliğini ortaya koymakta ve başarıyla tamamlayarak hak kazandığı ünvanını kullanmaktadır. Avukatlık Kanunu’nun 55. maddesi ile Türkiye Barolar Birliği Reklam Yasağı Yönetmeliği’nin 5. ve 6. maddeleri de, işbu açıklamalarımızı doğrulamakta olup; belirtilen yasal düzenlemeler, LL.M. ünvanının, avukat ünvanı ile birlikte kullanımının yasal ve hukuki dayanaklarıdır. Elbette burada ünvanların kullanımına ilişkin mevzuat hükümleri ile avukatlıkla birleşebilen ve birleşemeyen işler ve birden fazla işten gelir elde edilmesine yönelik yasaklayıcı ve istinai hükümlerin birbiriyle karıştırılmaması gerekli olup; bu noktada mevzuat hükümlerine son derece hakim olunması zorunluluk arz etmektedir.
LL.M. ünvanı, hukuk alanında yüksek lisansın tamamlanmış olduğunu gösterir ve alanında yetkinliği ortaya koyan bir akademik ünvan olup; akademik çalışmalar yapıldığını ortaya koymakta ve hukuk alanında ileri düzeyde araştırma ünvanı olarak karşımıza çıkmaktadır. LL.M. ünvanı, bir akademik ünvan olup; alanında uzmanlaşılmış olduğunu göstermektedir. Yüksek lisans mezunu olan hukukçular/avukatlar, elbette hak kazandıkları LL.M. ünvanını kullanma haklarına sahiptir. Söz konusu ünvan, hukukta yüksek lisansını tamamlamış hukukçuların, yasal olarak kullanmaya hak kazandıkları ve başarıyla tamamladıkları eğitimlerin sonucunda aldıkları diplomanın kendilerine verdiği yetkiye istinaden kullandıkları bir akademik ünvandır. Burada avukatlıktan ayrı bir iş olmayıp, ünvan söz konusudur. Ayrı bir iş olmaması sebebiyle, burada Avukatlık Kanunu’nun 11. ve 12. maddelerinin uygulanma alanı ve yeri olmayıp, doğrudan Avukatlık Kanunu’nun 55. maddesi uygulama alanı bulmaktadır. Avukatlık Kanunu madde 55’e bakıldığında, akademik ünvan bakımından sınırlı bir sayım söz konusu değildir.
LL.M. ünvanı, gerek akademik kariyer bakımından hukuk lisans eğitiminden sonrası için ilk önemli adımın tamamlanması açısından önemli hem doktora başvurusunun yasal şartı hem de hukuk sektörü çalışma alanları ile özel sektör iş başvuruları ve şirket vekillikleri, kurum vekillikleri, serbest avukatlık faaliyetleri ve sair avukatlık hizmetleri bakımından, avukatların alanlarında uzman olduklarının önemli bir göstergesidir. LL.M. ünvanı, avukatlar için özel ve tüzel kişiler ile kurum ve kuruluşlara doğrudan ispatı mümkün uzmanlık bilgisinin verilmesi ve alanında uzmanlığın doğrudan kanıtlanarak çalışma hayatında alınan eğitimlerle bir adım öne çıkılması ve fark yaratılması ile uzmanlık arayan kişi ve kurumlar bakımından fark edilme imkanı, iş başvuru yapılması ve mesleki uzmanlığın ön planda tutulması bakımından büyük önem arz etmektedir. Bu durum alanında uzman olan avukatların tercih edilmeleri yönünden önemli olup; çok sayıda iş başvurusunda özellikle yüksek lisans yapılmış olması başvuru şartı olarak ilanlarda yer almaktadır. Bu kapsamda avukatların söz konusu iş başvurularında, LL.M. ünvanını kullanmaları ve basılı ya da yazılı belge ve kağıtlarda işbu ünvana yer vermeleri, hukuka uygun olup, aksi abesle iştigal ile tamamen hukuksuzdur.
LL.M. ünvanını kullanmak, yüksek lisansını tamamlamış olan avukatlar için bir haktır. Aynı zamanda uzmanlıkların belirtilmesi, müvekkil adaylarının ve danışmanlık hizmeti almak isteyen kişilerin, avukatlık bürolarına bu durumu bilerek gelmelerine vesile olmakta; kişi ve kurumların avukatlarını seçme hakları kapsamında büyük önem ve yüksek yarar sağlamaktadır.
Yine avukatlık mesleği ile birleşebilen işler bakımından değerlendirme yapıldığında; Avukatlık Kanunu madde 12’de düzenlenen hususlarda, aynı anda iki farklı iş ya da faaliyetin yapılabilmesi ve her iki işten ayrı ayrı gelir elde edilmesi söz konusudur. Avukatlık Kanunu madde 11 ve 12, akademik ünvanların kullanımını düzenlememektedir.
LL.M. ünvanı, bir akademik ünvan olup; burada sadece akademik ünvan kullanımı söz konusudur ve bu halde ayrı bir mesleğin ya da avukatlık mesleğinden başkaca farklı bir işin yapılması ve farklı işlerden ayrı ayrı gelir elde edilmesi söz konusu değildir. Burada avukatlık mesleğine ek ve meslekten ayrı, bağımsız başkaca bir iş yapılmamakta ve başka bir yerden ayrı bir ücret alınmamaktadır. Burada ünvanın kullanımı, ayrı bir meslek ya da iş bahşetmemekte; sadece hukuk alanında uzman ve yetkin olunduğunu ortaya koymaktadır.
Avukatlıkla birleşebilen işlerde ise, aynı anda birden fazla faaliyetin icrası ve avukatlık mesleği ile diğer işten ayrı ayrı birden fazla gelir elde edilmesi durumu söz konudur. Her iki müessesenin birbirine karıştırılmaması zorunluluk arz etmektedir.
Özetle; Avukatlık Kanunu madde 11, ünvan kullanımını düzenlememektedir. Aksine ünvan kullanımı bakımından, avukatlık ünvanı ile akademik ünvanların birlikte kullanılabileceği hususunu, Avukatlık Kanunu madde 55 ile Türkiye Barolar Birliği Reklam Yasağı Yönetmeliği madde 5 ve 6 düzenlemektedir.
LL.M. (Master of Laws) ünvanı, uluslararası kabul görmüş bir lisansüstü hukuk derecesi ve bir akademik ünvan olduğundan, elbette ki avukatlık ünvanı ile birlikte kullanılabilmektedir. Ünvanların birlikte kullanımı hukuka uygun olup; bu ünvanları kullanmak, hak sahibi bakımından kazanılmış haklardır. Hatta ünvanların kullanılması, kişi ve kurumlar bakımından, müvekkil adayları ve müvekkil kitlesi yönünden gerekli ve faydalıdır. Özellikle iş başvurularında bu ünvanların kullanımı, adeta zorunluluk arz etmekte ve çoğu halde iş başvurusu şartı olarak karşımıza çıkmakta ve ilanlarda LL.M. ünvanlarının arandığı belirtilmektedir. Aslolan gerçek durumun belirtilmesi olup; olan bir hususun gizlenmesi ve alınan eğitimler ile tamamlanan lisansüstü eğitimin gizlenmesi, hukuksuz ve yanıltıcı bilgi ile yanlış beyandır. Çoğu iş başvurularında, hatta e-devlette ve Cimer başvurularında okul mezuniyet bilgisi istendiğinde, yüksek lisans mezunu olduğu belirtilmekte ya da yüksek lisans mezunu butonu işaretlenmektedir. Hatta doktora mezunu kişiler bakımından, hakimlik ve savcılık yazılı sınavlarından dahi muafiyet söz konusu olup; doktorasını tamamlamış kişiler, hakimlik ve savcılık yazılı sınavlarına katılmadan doğrudan mülakata katılabilmektedir.
Elbette konunun iyi anlaşılabilmesi........