İsmail Pehlivan

"Toplumun önderi yurdun mimarı

Biri Hacı Bektaş Biri Atatürk

Birlik kapısının tek anahtarı

Biri Hacı Bektaş Biri Atatürk

Bilim ile cehaletle yarışan

Ben halkım diyerek halka karışan

Gönüllerde ölmezliğe erişen

Biri Hacı Bektaş Biri Atatürk"

Aşık Daimi

Alevi toplumu, Mustafa Kemal Atatürk’ü din ve vicdan özgürlüğünü sağlayacak, geçmişin köhnemiş düzenine son verecek bir “kurtarıcı” olarak görmüştür. Bu algı, tarih boyunca maruz kaldıkları ayrımcılık ve baskıdan kurtulma arzusuyla doğrudan ilintilidir.

Cumhuriyet’in ilanı ve laiklik ilkesinin benimsenmesi, Aleviler için Sünni cemaat ve tarikatların baskısından kurtulma ve eşit yurttaş olma yolunda büyük bir umut doğurmuştur. Atatürk döneminde bazı Alevi ve Bektaşi isimlerin devletin önemli kademelerinde görev alması, bu topluluğun kamusal alanda görünür olma ve eşit muamele görme isteğinin kısmen karşılanması anlamına gelmişti.

Milli Mücadele yıllarında Hacı Bektaş Dergahı aracılığıyla Alevilerin -özellikle Çelebiler kolunun- Mustafa Kemal’e verdiği destek, bu topluluğun Cumhuriyet’i kendi “kurtuluş projesi” olarak görmesinin temelini oluşturmuştur. Dönemin Hacı Bektaş Veli Dergahı’nın Postnişini Cemalettin Çelebi imzasıyla Anadolu Alevi Ocak temsilcilerine ulaştırılan mesajla Mustafa Kemal Paşa’ya koşulsuz destek verildi.

***

Şehirli Alevi aydınları ve Bektaşi tarikat mensupları, Tekke ve Zaviyelerin Kapatılması Kanunu’na rağmen Cumhuriyet’in temel ilkelerini desteklemişlerdir. Ayrıca inanç kurumlarını (cemevleri ve dergahları) kaybetme riskine rağmen, siyasal ve hukuki eşitliği öncelikleri olarak görmüşlerdi. Bu kanun, Sünni Selefi tarikatların siyasal ve toplumsal gücünü sınırlayarak laikleşme sürecinin yasal bir zemine oturtulmasını sağlamış, Alevilerin eşit yurttaşlık beklentisini güçlendirmişti.

Bu durum bir çıkar çatışması durumunda bir tercihin veya daha büyük bir siyasi hedefe yönelik stratejik bir desteğin ifadesidir. Küçük bir kaybı (kurumların kapanması) daha büyük bir kazanç (eşit yurttaşlık ve Selefi tarikatların gücünün kırılması) için kabul edilmesi anlaşılır bir duruştur.

***

Mustafa Kemal Paşa’nın 4-11 Eylül 1919 tarihleri arasında yapılan “Sivas Kongresi” sonrasında 22-23 Aralık 1919’da Hacı Bektaş Veli Dergahı’nı ziyaret etmesi, Alevi toplumuyla kurulan bağın........

© HalkTV