Onlarca şirket, milyonlarca dolar! A’dan Z’ye ‘altın vuruş’ |
Son dönemin en önemli operasyonu, Türkiye’nin 5’inci büyük şirketi olan İstanbul Altın Rafinerisi AŞ’ye (İAR) yapıldı. İAR’ın sahipleri ve üst düzey yöneticileri dahil 20 kişi tutuklandı. İddiaya göre, onlarca şirketten oluşan paravan bir ağla teşvik vurgunu yapıldı.
Peki nasıl bir tezgah işliyor? Kimler, hangi şirketler suçlanıyor? Bürokratların, kamu kurumlarının rolü yok mu?
Hem elimizdeki İAR soruşturması hem başka dosyalar ve piyasada anlatılanlar üzerinden, şu ‘altın tezgahını’ A’dan Z’ye bir mercek altına alalım. İAR operasyonunun perde arkası ve aslında meselenin daha derin olduğu görülecektir.
***
İAR soruşturması üç iddiaya dayanıyor: İlki; paravan şirketlerle 543.6 milyon dolarlık ihracat gösterilip teşviklerle kamunun 12.5 milyon dolar zarara uğratılması.
İkincisi; ithal edilen takıların eritilip külçeye dönüştürülüp ihraç edilerek teşvik alınması.
Üçüncüsü; sıvı altın olarak da adlandırılan kolloidal altın adı altında ihracatı ile yine teşvik sağlanması.
Yani teşvik kilit mesele. Öyleyse sistem nasıl soyguna dönüştü?
Aslında her şey ‘kota’ ile başladı. Bakan Mehmet Şimşek’in “Cari açık altın ithalatı yüzünden artıyor” açıklamasının ardından Hazine ve Maliye Bakanlığı, Ağustos 2023’te bir karar aldı. İşlenmemiş altın ithalatına aylık 12 ton kota getirdi. Bazı kriterler çerçevesinde şirketlere dağıtıldı kotalar. Bunun en önemli sonucu, uluslararası fiyatlarla içerideki fiyatlar arasındaki makasın açılması oldu.
Ve muazzam karlı bir ‘illegal ticaret’ furyası başladı. Sık sık altın kaçakçılığı haberlerini okuyoruz. Gazeteci Timur Soykan’ın AKP ile MHP’li eski ve yeni vekillerin valizlerle VİP’den altın kaçırması, en çarpıcı olaylardandı.
Ancak vurgun sadece kaçakçılıkla sınırlı değildi. Dümen, Dahilde İşleme Rejimi (DİR) üzerinden de işliyordu. DİR sistemi, serbest dolaşımda olmayan, gümrük vergisine tabi malların üretilip ihraç edilmesi için gerekli malzemenin, hammaddenin vs. ithal edilmesine dayalı. Belli bir sürede üretim yapılıp ihracat gerçekleştirilmek zorunda.
DİR kapsamında işlenmemiş altın da ithal ediliyor ve 3 ay içinde işlenerek ihraç ediliyor. Şirketlerin bu........