EKONOMİ Politik üzerindeki yazılarıyla ünlü Benjamin Friedman, toplumları tekeri sürekli dönen bisiklete benzetir.
Tekerin dönüşü yavaşladığında veya durduğunda, toplumun temel taşları demokrasi, bireysel özgürlük, insan ve hayvan hakları gibi temel değerlerde de sarsılmanın başladığına vurgu yapar.
Tekerin tamamen durmasının da toplumsal çöküşe yol açacağını söyler.
Aslında ekonomist olarak meseleye bu açıdan yaklaşmasında haklı…
Ancak başka faktörlerin de geçmiş medeniyetleri nasıl yerle yeksan ettiğine tarih tanık…
Maya’nın, Roma’nın, Seleukos, Bergama, Efes’in yıkışılışının nedenini aynı gerekçeye bağlamak olası değil...
Tabii ki dünya gelirinin ’ını toplumun ’u kullanırken, geriye kalan ’u ’ın kullanıyor olması, diğer tanımla yoksulluğun çökerek dibe vurması önemli bir neden…
Ancak hepsinin buluştuğu ortak bir nokta var; o da teknolojinin ve toplumsal gelişmelerin gerisinde kalmış olmak da çöküşü getiriyor…
KARMAŞIK TOPLUMLARIN ÇÖKÜŞÜ
Üzerine medeniyetlerin gittikçe karmaşıklaşan yapılarının getirdiği yükün maliyetini de koymak gerekir…
ABD Utah Üniversitesi Çevre ve Toplum Profesörü Joseph Tainter’in “Karmaşık Toplumların Çöküşü” kitabı da Roma İmparatorluğunun çöküşünden yola çıkarak bu noktaya işaret eder...
Bütün dünyayı etkileyen internet sistemindeki çöküş sonucu ortaya çıkan Mavi Ekran krizi ile ilgili X’te yazılanları okurken, Sağlık Bakan Yardımcısı Doç. Dr. Şuayip Birinci’nin paylaşımına rastladım…
Doç. Dr. Birinci, Prof. Dr. Tainter’in kitabındaki, “Toplumlar ve sistemler ne kadar karmaşık hale gelirse, çökmeye karşı o kadar savunmasız olurlar” cümlesini alıntılamış…
Prof. Dr. Tainter, kitabında bu cümlesinin devamını da getirir, “Roma’nın çöküşünden çıkarılması gereken en büyük dersin, karmaşık yapının maliyetinin yüksekliği konusu olduğuna” da vurgu yapar.
Karmaşık sistemi korumak için yüksek enerji gerektiğini, III. Yüzyılda sürekli büyüyen ve yapısı karmaşık hale gelen Roma’nın da bu maliyeti karşılayamadığı için sonunu getirdiğini söyler.
Karmaşık yatırımlar ve kendine ait olmayan sistemlere güvenerek yola çıkan batılı toplumların ciddi anlamda zayıflattığına işaret edip ekler:
“(Roma) İmparatorluğu çöküşe götüren, savaş değil, mali zayıflıklar oldu…”
HATTAT VE........© Habertürk