Tarihe not düşülen anların detaylarına perdeleme yapmadan, hakkını vererek bakmak gelişmenin ve ilerlemenin sağlıklı seyri için kıymetlidir. Bu hafta Türk Hava Yolları (THY) Genel Müdürlük Binası’nda Airbus ve Rolls-Royce tepe yöneticilerinin katılımıyla gerçekleşen tarihi buluşmayı bu sebeple iyi ele almamız gerekir.
THY, Aralık 2023’te Airbus’a verdiği 150 adet A321neo ve 80 adet A350 kesin uçak siparişine paralel olarak bu uçaklarda kullanılacak motorlar için de Rolls-Royce ile yaptığı anlaşmaları bir başka aşamaya, Türk sanayisine verimli bir katkıya dönüştürmeyi amaçlıyor. Toplamda yaklaşık 70 milyar dolarlık siparişin 15 yıl boyunca Türk sanayisine yaklaşık 20 milyar dolarlık bir katkı sağlayacağı çeşitli vesilelerle açıklandı.
Dünya havacılığına yön veren iki önemli şirketin yöneticilerinin, ekipleriyle İstanbul’a gelip THY ile birlikte Türk sanayisinde yeni bir sayfa açmak üzere imza atmaları çok değerli bir adımdır. Airbus CEO’su Guillaume Faury ve Rolls-Royce CEO'su Tufan Erginbilgiç’in, THY Yönetim Kurulu ve İcra Komitesi Başkanı Ahmet Bolat’ın davetlisi olarak İstanbul’da bulunmalarının etkilerini havacılık ve savunma sanayimizde kısa sürede göreceğimizi düşünüyorum.
Henüz Boeing ile THY arasında uçak sipariş anlaşması gerçekleşmedi. Epeydir konu gündemde, ama bir neticeye henüz ulaşılmadı. ABD’li uçak motoru üreticisi General Electric (GE) ile de Boeing’le beraber masaya oturulacak. Boeing ve GE de bu buluşmanın parçası olabilseydi, daha farklı bir küresel yankılanmaya sebep olabilirdi. Türk savunma ve havacılık sanayisinin geldiği seviye itibariyle dünyaya vereceği mesajlar da daha dikkat çekerdi.
Aslında yabancı dünya devi şirketler üretimlerini çok farklı ülkelerde gerçekleştiriyorlar. Küresel bir ekosistem söz konusu. Bir Airbus uçağında çok sayıda ülkede üretilen parça bulunuyor. Ülkemizden çeşitli kategorideki şirketler de Airbus, Boeing, GE, Rolls-Royce ve diğer küresel firmalarla yaptıkları önemli anlaşmalarla ihracatlarını her yıl artırıyorlar. Çünkü yabancı şirketler Türkiye’de ürettirdikleri ürünlerin kalitesinden ve işbirliklerinden oldukça mutlular. Ülkemizin 2023’te gerçekleştirdiği savunma ve havacılık sektörü adına yaptığı ihracat detaylarına bakıldığında THY’nin öncülük ettiği bulaşmanın önemi de kendiliğinden ortaya çıkıyor.
2023 Savunma ve Havacılık İhracatı İlk 10 Şirket
1- Baykar Teknoloji: 1 milyar 766 milyon dolar
2- TUSAŞ: 864 milyon dolar
3- MKE: 439 milyon dolar
4- TEI: 337 milyon dolar
5- BMC: 255 milyon dolar
6- ROKETSAN: 161 milyon dolar
7- RAM Dış Ticaret: 160 milyon dolar
8- Pratt&Whitney/THY Teknik: 111 milyon dolar
9- ASELSAN: 108 milyon dolar
10- Samsun Yurt Savunma (CANİK): 104 milyon dolar
Yukarıdaki listenin ikinci sırasındaki TUSAŞ’ta Boeing ve Airbus’ın, dördüncü sıradaki TUSAŞ Motor Sanayii A.Ş.’nin (TEI) ihracatında ise GE ile olan ortaklığının etkisi çok kolay görülüyor. Ayrıca TUSAŞ ve TEI’nin ihracatları da savunma alanından ziyade daha çok sivil havacılık sektörü adına gerçekleşiyor. Yani savunmadan ziyade sivil havacılık tarafı ağır basan ve tamamı yabancı şirketlerle; Boeing, Airbus ve GE işbirliğiyle gerçekleşen üretimlerin ihracatını kapsıyor.
Yabancı şirketlerle etkin işbirlikleri de atılım yaptığımız........