Türkiye’deki sanki bir milletin adıymış gibi addedilen Osmanlılık, Özbekistan’da da Özbeklik olarak tezahür etmiş.
Dünyada Türklerden başka mensubiyet kimliklerini herhangi bir insan ismi ile izah eden millet var mıdır bilmiyorum. Ruslar kendilerini Romanof veya Avusturyalılar kendilerini Hapsburglar olarak ifade etmiyorlar ama maalesef bizler kendimizi bir ailenin tebaası olarak kabul edebiliyoruz. Bu hastalıklı yapı Özbek Türklerinde de var.
Bu çarpık tanımlama, dünya Türk birliğinin, dünya Türklerinin zenginleşmesinin, güvende yaşayabilmesinin ve geleceğinin en önemli engellerinden biridir.
Halbuki dünya üzerinde yaşayan Türkler için dilde, işte, fikirde bir olmak, aynı millete mensubiyet hissetmek aynı zamanda bir kişisel menfaattir de.
Özbekistan’da çok üzüldüğümüz bir konu var ki içimiz burkuldu, içimiz ezildi, gittiğimiz her otelin ön kabulündeki çalışan gençlerimizin hepsi Türk iken çat pat İngilizce, çok az Türkçe üzerinden anlaştık. Alışveriş yaptığımız tüm esnaf Türk olmasına rağmen Türkiye’nin para birimi TL olmasına rağmen Özbekistan’ın para biriminin Som olmasına rağmen ABD doları üzerinden hesaplaşmak zorunda kaldık. Özbek Türkçesi, Anadolu Türkçesine çok yakın olmasına rağmen genelde çat pat İngilizce dilinde anlaşabildik.
Semerkant ve Buharada bir Tacik varlığından ve ekonomik hakimiyet bakımından Yahudi varlığından söz edildi. Yahudi tüccarların Semerkant’ı merkez olarak kullanıp Orta Asya ekonomisini buradan yönettikleri söyleniyor.
Özbekistan’da tam bağımsızlıktan halen söz edemeyiz. Rus etkisi her türlü olarak halen devam ediyor ama millet olma bilinci yavaş yavaş da olsa başladı diyebiliriz.
Özbekistan Latin alfabesine geçmiş olmasına rağmen Rusça tabelalar, reklam afişleri var. Navigasyonlarda Rus programı kullanılıyor. Rusya’ya çalışmaya giden çok insan var tabii, Türkiye’ye de.
Çünkü tarımsal üretimin kıymetinin farkında değiller.
Özbekistan’da Emir Timur etkisi çok büyük. Özbek Türklerinin bir kısmı da bunun bilincinde. “Emir Timur olmasaydı şimdi Türk coğrafyası olarak gördüğümüz yerlerin bir çoğu İran Farsilerin yönetiminde olacaktı” diyorlar. Zaten Semerkant’taki en göz alıcı, en değerli, en çarpıcı, en etkileyici mezar Emir Timur’un mezarı.
Özbekistan’da kötü harab olmuş bina görmedim. Köylerdekiler dahil binalarında, evlerinde bir kalite, bir zerafet var. Evlerine para harcamayı seviyorlar.
Trafikte çok lüks araç yok. Chevrolet üretimi Özbekistan’da yapıldığı için trafikteki 10 araçtan 8’i Chevrolet.
Özbekistan’da........