Türkiye, İran, Azerbaycan, Kafkasya, Kıbrıs, Balkanlar, Macaristan ve Irak ile Suriye’nin kuzeyinden oluşan Türk coğrafyasının batı bölümü, 1,6 milyon kilometre kareden geniştir. Azerbaycan; Anadolu, İran, Kafkasya ve Kafkasya’yla Hazar denizinin kuzeyinden komşu olan Türkistan’ın kesiştiği kavşak noktasıdır. Başka bir ifadeyle bu ülkeler arasında köprüdür. Bu nedenle en çok operasyona Azerbaycan maruz kaldı.
Azerbaycan, komşu olduğu, Rusya’ya bağlı olan Dağıstan Cumhuriyeti ve Nogay ve Kazakların çoğunlukta olduğu Astrahan üzerinden Kazakistan’la yani Türkistan’la komşuydu. İlaveten Türkistan üzerinden İdil-Urallara ve Sibirya’ya ulaşabiliyordu. Stalin, halkının büyük çoğunluğu Türk olan bin yıllık Türk yurdu Astrahan’ı komşusu olduğu Türk cumhuriyetlerden birine bağlamadı. Ayrı bir özerk cumhuriyet olarak ta organize etmedi. Aynı Orenburg gibi bir eyalet yaptı. Aynı Orenburg gibi Türkleri göç ettirdi. Böylece Azerbaycan ve Kafkasya Türkleri ile Türkistan, İdil ve Sibirya Türkleri koparıldı.
Rusya, İkinci Dünya Savaşında işgal ettiği Güney Azerbaycan’ı, savaş bitince şaha teslim etti. Oysa Kızıl Ordu savaş sırasında işgal ettiği Baltıklardan, Balkanlardan ve Doğu Avrupa’dan çekilmedi, 1 metrekare toprağı dahi geri vermedi. SSCB eğer Güney Azerbaycan’ı ilhak ederek Azerbaycan’la birleştirseydi Birleşik Azerbaycan çok kalabalık bir devlet olurdu ve SSCB’deki Türklerin toplam nüfusu çok artardı. Güney Azerbaycan’ın bağımsız olmasına, başta Azerbaycan’dakiler olmak üzere Türklere kötü örnek olacağından izin verilemezdi. Düşünün ki Kremlin, Güney Azerbaycan’ın ABD ve İngiltere’nin en sadık müttefiki olan Şahın İran’ına bağlı olmasını, bağımsız olmasına tercih etti.
Azerbaycan üzerindeki operasyonlar bunlarla sınırlı kalmadı. Stalin’in talimatıyla nüfusunun ’dan fazlası Türk olan Zangezur bölgesi Azerbaycan’dan alınarak Ermenistan’a bağlandı. Böylece Nahcivan ve Nahcivan’la komşu olan Türkiye, Azerbaycan’dan koparıldı.........