Cumhuriyet Halk Fırkası, 9 Eylül 1923’te kurulur, 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet rejimine geçilir. 1908-1922 arası meşruti idare ve çok partili hayat iken yeni dönemde tek parti vardır; ad, ileride CHP olacak CHF…

17 Kasım 1924’te TCF-Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kurulur. Kurucular, Kâzım Karabekir, Rauf Bey, Ali Fuad Paşa, Refet Paşa… Mustafa Kemal’in eski yakın arkadaşlarıdır. Parti nizamnamesinde cumhuriyet fikrine bağlılıkla birlikte liberalizm ve demokrasinin benimsendiği, dinî inançlara saygılı olunduğu yazar. Cumhuriyetin ilk muhalefet partisi olan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, partili cumhurbaşkanlığı sistemine karşıdır. Reis-i Cumhur Mustafa Kemal, aynı zamanda Halk Fırkası’nın başkanıydı. Terakkiperverliler, İttihad ve Terakki dönemine atıfta bulunur, diktaya dikkat çekerler. 1908 Darbesiyle “hürriyet, adalet, müsavat” diyerek çok partili hayat anlayışıyla başlayan dönem, 1913’e gelindiğinde Bâb-ı âli Baskınıyla katliam yaparak sadrazam ve hükûmet değiştirir.

Bu görüşler, Gazi Paşa’da rahatsızlık doğurur. Diğer bir rahatsızlık sebebiyse İttihad ve Terakki’nin bütün eski mensuplarının Terakkiperver’e geçmiş olmalarıdır. Ankara’da hava, gergindir. Bu arada Şeyh Said Vak’ası meydana gelir. İngiliz, çok yönlü oynamaktadır. Muhalefet partisinin tüzüğünde "Fırkamız, itikad-ı diniyeye ve fikriyeye hürmetkârdır" cümlesi yazılıdır. Bu maddeden dolayı Genç’te çıkan ve geniş bir çevreye yayılan kargaşanın sorumlusu sayılan TCF 5 Haziran 1925’te kapatılır. Ceza, kapatmakla bitmez. "Darbe, evladlarını yer!" gerçeği, kendini gösterir. Başta Mustafa Kâzım Karabekir olmak üzere kurucular, 14 Haziran 1926’da yapılacağı istihbar edilen ve tertipten başka bir şey olmayan İzmir Suikastı teşebbüsünden de mes’ul tutularak idamla........

© Haber7