Prof.Dr. Şerafettin Gölcük, Ülke Tv’de, pazar günleri saat 14:00'te yayınlanan “Yaşadığımız Günler” belgeselinde hayatını anlatıyor. Üçüncü bölümünde Paris Sorbone Üniversitesi’ndkie doktora öğrenciliği (1967 yıllarını (1967 - 72) anlattı. Bu bölümün omurgasını doktora hocası, Fransız sosyolog, antropolog ve oryantalist Jacques Berque (1910-1995) oluşturmaktadır. Şerafettin Gölcük’ün Muhammed Hamidullah başta olmak üzere çeşitli alimlerle görüşmeleri de anlatılmaktadır.

Ali Şeriati, Meşhed Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nden mezun olan Ali Şeriati’nin Fransa’da Sorbonne Üniversitesi’nde doktora (1963) yaparken, Paris’te bulunduğu süre içinde, hem akademik çalışmalarını disiplinler arası bir ilgiyle zenginleştirmenin yollarını aramış, hem de bu disiplinlerin belli başlı öncüleriyle, Frantz Fanon, Jean Paul Sartre, Louis Massignon ve Jacque Berque gibi ünlü düşünürlerle dostluk kurmuştur (1963). Sosyolog olarak Ali Şeriati’yi etkileyen, hatta dostu olan Prof.Dr.Jacques Berque’in, dört yıl sonra Şerafettin Gölcük ve İhsan Süreyya Sırma’nın doktora hocası olduğunu görüyoruz.

Edward W. Said, başta Cezayir ve Filistin olmak üzere emperyalist işgal ve müdahalelerin tamamına karşı çıkan Jacques Berque’i diğer oryantalistlerden ayrı tutarak hakkında olumlu görüş beyan etmektedir. İhsan Süreyya Sırma da Jacques Berque’in ömrünün sonunda Müslüman olduğunu söylemektedir.

Dolayısıyla bu bölümle Şerafettin Gölcük’ün penceresinden oryantalist Jacques Berque’e bakma imkanı doğmuştur; bu yazıda Şerafettin Gölcük hocanın aktardığı Berque’nin görüşlerine, özellikle sünnet üzerinden İslam Hıristiyanlık karşılaştırmasına ve sünnetin tarihsel rolüne ilişkin tespitlerine yakından bakmaya çalışacağım.

SOSYOLOG JACQUES BERQUE

Prof.Dr.Jacques Berque, Cezayir’in Tâhert vilâyetindeki Firende (Franda) şehrinde Katolik bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Antropolog ve sömürge yöneticisi olan babası oğlunun eğitimi için başşehir Cezayir’e taşındı. Burada Arapça ve Fransızca öğrenimi gören Berque 1930’da edebiyat tahsili için Paris’e giderek Sorbonne’a kaydoldu. Ancak Sorbonne ortamını beğenmeyip 1932’de kendini daha rahat hissettiği Firende’ye döndü. Babası da onu Hodna’nın dağlık bölgelerinde kabile reisi olan bir arkadaşının yanına gönderdi. Orada yerli halkın günlük hayatını inceleyip dillerini öğrendi.

Jacques Berque, 1934-1946 yıllarında sömürge idaresinde çalıştı, Fas’ta yerli mahkemelerde denetçilik yaptı ve Fas şehri belediyesinde görev aldı. Burada ziraî ve ticarî reform projeleri başlattı, sömürge sistemini eleştirdi; eğitim, kültür ve ekonomik alanlarla ilgili, sömürge yönetimi tarafından hoş karşılanmayan değişiklikler önerdi. 1944’te sürgünde bulunan Allâl el-Fâsî’yi görmek için Gabon’a gitti. Yerli halkın lehindeki uygulamaları sebebiyle sömürge yönetimi tarafından 1946’da bir nevi sürgün olarak Fas’ın dağlık bölgesine tayin edildi. Orada en ücra köyleri tanıma ve lehçelerini öğrenme imkânı buldu. Fas Karaviyyîn Üniversitesi hocalarının ders halkalarına devam etti. Bu süre zarfında gözlemler yaptı, daha sonra üzerinde çalışacağı belge ve materyal topladı. 1953’te Kral V. Muhammed’in sürgün edilmesini önemli bir siyasî hata olarak gördü ve görevinden istifa etti.

Prof.Dr.Jacques Berque, 1953-1955 yıllarında UNESCO Genel Müdürü René Maheu tarafından, Mısır’da Menûfiye muhafazasındaki Sirsülleyyân şehrinde bulunan Arap Ülkeleri Toplum Kalkınma Temel Eğitim Merkezi’nde ve Lübnan’da uzman sıfatıyla görevlendirildi. Lübnan Bikfeyâ’da iki yıl müdürlüğünü yaptığı Modern Arapça Öğretim Merkezi’ni kurdu. Bu arada Fas’taki Seksavalar hakkında Sorbonne’a bağlı olarak yürüttüğü, Structures sociales du Haut-Atlas. Les seksawas başlıklı doktora tezini 1955’te tamamladı. Bu tez onun aynı zamanda Mağrib antropolojisi alanındaki son çalışması oldu.

Prof.Dr.Jacques Berque, 1956-1981 yılları arasında Collège de France’ta Çağdaş İslâm Tarihi Kürsüsü’nde görev yaptı. Diğer bazı Fransız şarkiyatçıları gibi özel kütüphanesini Massignon tarafından Collège de France’ta kurulan İslâm Sosyolojisi Kürsüsü’ne bağışlayarak Arap, Türk ve İslâm Tedkikleri Kütüphanesi’nin oluşmasına katkıda bulundu.........

© Haber7