Amel kelimesini ilim kelimesiyle eşitleyen İmam Gazzâlî (rahimehullah), ilimi amelle ve ameli de ilimle birlikte değerli saymıştır.
Gazzâlî’nin bu tutumu, fiilin bilgisiz de olabileceğinden hareketle, amelin “Dünya ve ahirette ceza veya mükâfat konusu olan her türlü iş ve davranış”a mahsus, diğer bir söyleyişle fiilin genel amelin ise özel olmasından kaynaklanıyor olsa gerektir. (Bkz. TDV DİA “Amel” maddesi, Süleyman Uludağ ve yine bu yazardan Temel Tasavvufî Kavramlar, Ketebe, 2021)
Bu bağlamda Kur’an ve hadisin Arapça olması nedeniyle yalnız bunların anlaşılmasına yarayacak kadar edebiyat, lügat ve nahiv bilgisinin kafi geleceğini belirttikten sonra bu yönlü bir iktifa etmede, Kur’an ve hadis hükümlerinin yerine getirilmemesini, İhya’sındaki aldanışlar listesine dahil eden Gazzâlî, ilim ve ameli bu hususta da birleştirerek, manaların aletleri saydığı harflerden maksadı manada (tasavvuftaki karşılığıyla zevkte, tatmada) toplamıştır. (İhya, 30. Kitap: Aldanışların Yergisi)
Bu köşedeki ilgili yazılarımda zaman zaman lügatle pehlivanlık etme bahtsızlığına uğrayan biri olarak, öncelikle kendi faydam için zikrettiğim yukarıdaki bilgiyi tahkim eden bir sözlüğün haberini iletmek isterim:
Semîn el-Halebî’nin (ö. 756/1355) daha çok Umdetü’l-Huffâz olarak anılan tam adı Umdetü’l-Huffâz fî Tefsîri Eşrefi’l-Elfâz olan Kur’an sözlüğü…
Misalli Ansiklopedik Kur’an Sözlüğü adıyla Veysel Akdoğan tercümesinden Ketebe’nin yayımladığı bu sözlük, ilmiyle amelini ve ameliyle ilmini taçlandırmak........