TASARRUF YATIRIM DENGESİ |
Ekonomik büyümenin ve refah artışının ardındaki görünmez mekanizmalardan biri, hiç kuşkusuz tasarruf ve yatırım arasındaki dengedir. Bir ülkenin geleceğe yönelik üretim kapasitesi, yalnızca sahip olduğu doğal kaynaklarla değil; bu kaynakları nasıl kullandığı, hangi yatırımlara yönlendirdiği ve bu yatırımları hangi finansman kaynaklarıyla desteklediğiyle doğrudan ilgilidir. Bu noktada “tasarruf-yatırım dengesi”, ekonominin nabzını tutan en kritik göstergelerden biri olarak karşımıza çıkar.
Bir ekonomide tasarruflar, yatırım harcamalarının temel finansman kaynağıdır. Hane halklarının, firmaların ve kamunun gelirlerinden tüketime ayrılmayan kısmı, finans sistemine aktarılır ve buradan da yatırımcılara fon olarak yönelir. Teoride tasarruflar ile yatırımlar birbirine eşittir; ancak uygulamada aradaki fark, ülkenin dış ekonomik ilişkileriyle kapanır. Tasarruf fazlası olan ülkeler dış dünyaya sermaye ihraç ederken, tasarruf açığı olan ekonomiler ise dış kaynak ihtiyacını borçlanma yoluyla karşılar. Bu açıdan bakıldığında, tasarruf-yatırım dengesi yalnızca iç ekonomik bir gösterge değil, aynı zamanda dış dengenin de temel belirleyicisidir.
Türkiye’nin Kronik Tasarruf Açığı Sorunu
Türkiye ekonomisi uzun yıllardır “tasarruf açığı” olarak tanımlanan yapısal bir problemle karşı karşıyadır. Gerek hane halklarının yüksek tüketim eğilimi gerekse kamunun dönemsel mali genişlemeleri, ülkenin toplam tasarruf oranını görece düşük seviyelerde tutmuştur. OECD ortalamasının oldukça altında seyreden yurtiçi tasarruf oranı, Türkiye’de yatırımların önemli bir bölümünün dış kaynaklarla finanse edilmesine neden olmuştur.
Bu durum, ekonomik büyümenin dış finansman bağımlılığı üzerinden şekillenmesine yol açarken, aynı zamanda cari açığın kronikleşmesine de zemin hazırlamıştır. Çünkü tasarruflar yetersiz kaldığında yatırımların finansmanı için ithal sermayeye başvurulmakta; bu da döviz cinsinden borçlanmayı artırarak ekonomiyi dış şoklara açık hale getirmektedir. Nitekim 2010’lu yıllarda yaşanan küresel sermaye hareketlerindeki........