Bundan bir süre önce Gürcistan’da düşen ve 20 askerimizin şehit olduğu Türk Hava Kuvvetleri’nin askeri nakliye uçağı kazası bizim için 2025 yılının en acı veren olayıydı. Yılın en son kazasında da bu kez Libyalı üst düzey askeri yetkilileri taşıyan bir jet uçağı Ankara yakınlarında düştü.

Askeri veya sivil uçak kazaları öyle veya böyle hep gündemde olacaktır.

Bu kazalardan sonra en çok sorulan “Uçaklar neden düşüyor?” sorusuna İngiltere’deki Leicester Üniversitesi’nin Sivil Güvenlik Birimi Müdürü Simon Ashley Bennett’in The Conversation’a yazdığı yazı havacılık felaketlerinin beş ana nedenini şöyle özetliyor.

“Uçaklar daha güvenilir hale geldikçe, pilot hatasından kaynaklanan kazaların oranı arttı ve şu anda yüzde 50 civarında. Uçaklar, çok fazla yönetim gerektiren karmaşık makinelerdir. Pilotlar bir uçuşun her aşamasında uçakla aktif olarak meşgul olduklarından, hayati uçuş yönetim bilgisayarını (FMC) doğru programlamaktan gerekli yakıt artışını yanlış hesaplamaya kadar, bunun yanlış gitmesi için sayısız fırsat vardır.

Bu tür hatalar üzücü olsa da, işler feci şekilde ters gittiğinde pilotun son savunma hattı olduğunu hatırlamak önemlidir.

Ocak 2009'da bir Airbus A320, New York'ta bir kaz sürüsüne çarptı. Gücü olmayan kaptan Chesley Sullenberger, bir dizi seçeneği tartmak ve hızlı hareket etmek zorunda kaldı. Kapsamlı uçuş deneyimini ve uçağın kullanım nitelikleri hakkındaki bilgisini kullanarak, uçağı Hudson Nehri'ne indirmeyi seçti.

150 yolcu, bilgisayarlar veya başka herhangi bir otomatik sistem tarafından kurtarılmadı. İki pilot tarafından kurtarıldılar - tekno meraklılarının iddia ettiği bileşenlerin tam da bilgisayarlar ve yer kontrolörleri ile değiştirilebileceğini iddia ediyor.

Tasarım ve üretim kalitesindeki gelişmelere rağmen, ekipman arızaları hala uçak kayıplarının yaklaşık yüzde 20'sini oluşturuyor. Motorlar bugün yarım yüzyıl öncesine göre çok daha güvenilir olsa da, hala ara sıra feci arızalar yaşıyorlar.

1989'da, parçalanan bir fan kanadı, Belfast'a bağlı British Midland’a ait Boeing 737- 400'ün bir numaralı (soldaki) motorunun güç kaybetmesine neden oldu. Okunması zor enstrümantasyon, pilotların hangi motorun güç kaybettiğini yanlış okumasına katkıda bulundu. Şaşkın, pilotlar iki numaralı (sağdaki) motoru kapattı. Elektriksiz kalan uçak, East Midlands Havaalanı'nın 27. Pistinden kısa süre sonra düştü, 47 kişi öldü ve kaptan ve ikinci kaptan da dahil olmak üzere birçok kişi yaralandı.

Daha yakın zamanlarda, 459 yolcu ve mürettebat taşıyan Qantas’ın A380, Endonezya'nın Batam Adası üzerinde kontrolsüz bir motor arızası yaşadı. Pilotların becerisi sayesinde kazaya karışan uçak güvenli bir şekilde indi.

Bazen, yeni teknolojiler yeni arıza türleri ortaya çıkarır. Örneğin 1950'lerde, yüksekten uçan, basınçlı jet uçaklarının piyasaya sürülmesi, tamamen yeni bir tehlike yarattı - gövdenin basınçlandırma döngüsünün neden olduğu metal yorgunluğu. Bu sorunun neden olduğu birkaç yüksek profilli felaket, tasarım değişiklikleri bekleyen de Havilland Comet uçak........

© Gazete Damga