Takva, sözlükte sakınmak , korunmak anlamlarına gelir.
Takva kavramı cahiliye arap şiirlerindeki anlamıyla daha çok maddî tehlikelerden sakınmayı ifade eder. Bu sakınma canlının kendisi ile düşmanı arasına bir engel, kalkan koyması suretiyle gerçekleşir.
Takva Allah korkusu olarak tercüme edilir yaygın olarak. Fakat takvayı Allah'tan korkmak olarak anlamak doğru değildir.
Takva sorumluluk bilincidir ve ödev ahlakıdır.
Takva, kötülükten ve zarardan korunmayı istemektir.
Takva yararlı işler yapıp iyiliğe yönelmekle gelişir.
Takva ile ilgili bu tespitler doğrudur fakat bir yönüyle eksiktir.
Takva, insan ne kadar sorumluluk bilinci ve ödev ahlakı ile hareket ederse etsin bunun kendisini korumakta yeterli olamayacağı bilinciyle Allahın korumasını talep etmek, onun koruması altına girmektir.
Mesela, İblis de sorumluluk bilinci yüksek, ödev ahlakı ile hareket eden bir kuldu.
Fakat onda eksik olan sorumluluk bilincinin kendini her türlü kötülükten koruyacağı zannına kapılıp Allah'ın korumasını gereksiz görmekti, yani takvalı olmaması idi.
Fazlurrahman'ın takva tarifi konuyu çok daha güzel açıklar:
"Takva kavramı ile ifade edilen " kendini inceleme (nefs muhasebesi) hiçbir zaman kendini herşeyden masum görme anlamına gelmez. Tam aksine; takvanın anlamının ayrılmaz unsuru şudur: Bir insan, davranışlarını düzenlemek için kendini mümkün olduğu kadar nesnel şekilde nefis muhasebesine çekse de, hiçbir zaman doğruyu seçtiği hususunda garanti yoktur. Eğer nefis muhasebesi tek........