Medya haberlerine göre, yakın zamanda, belki de gelecek yılda “Temel Vatandaşlık Geliri” başlığı altında bir ödeme sistemi devreye giriyor olabilir. Anlaşılan o ki, ekonomi yönetiminde yaşanan aksaklıkların AKP oylarını eritmesi karşısında böyle bir sistemin devreye alınmasıyla partinin beka sorununa çözüm üretilmeye çalışılmaktadır. Bugünkü tartışmamızı kısaca bu konuya ayırarak, meseleye vakıf olmaya çalışalım.

Bazı çevrelerce gündeme taşınan Temel Vatandaşlık Geliri kavramı, İngiltere’de Londra Üniversitesi’ne bağlı Oryantal ve Afrika Çalışmaları Okulu’nda (SOAS) Endüstriyel İlişkiler Bölümü öğretim üyesi Guy Standing’in, 1975-2006 yılları arasında ILO’da çalışırken geliştirdiği bir tür sosyal destek projesidir. Bu proje halen Avrupa ve bazı Uzak Doğu ülkelerinde tartışılmakta olup, Türkiye’de de tartışmaya açılmaya çalışılmaktadır. Önerilen sisteme göre, her vatandaş, yaş, konum ya da faaliyetinden bağımsız olarak belirli miktarda kamusal gelir transferine hak kazanır. Guy Standing’in bir dizi eseri arasında, önerilen sistemin gerekçesinin ve işleyişinin anlatıldığı Prekarya: Yeni Tehlikeli Sınıf başlıklı eseri, aynı isimle Türkçeye de çevrilmiş bulunmaktadır.

Sosyal hak ya da sosyal destek olarak kapitalizmin geliştiği Batı dünyasında ilk uygulamayı Hristiyanlığın yardım anlayışı çerçevesinde İngiltere'de 1601 tarihinde çıkarılmış olan Yoksulluk Yasası ile çaresizlere destek, çalışabilir durumda olanlara ise iş sağlama şeklinde gerçekleştirilmiştir. Amerika Birleşik Devletleri’nde 1930’da kabul edilen Yeni Sözleşme (New Deal) ve Beveric Raporu (Beveridge Report) da benzer uygulamalardandır. Toplumsal anlayış çerçevesinde halka destek ve toplumsal dayanışma bağlamında yapılan yardım ve destekler günümüze doğru gelişip genişleyerek, emekçi mücadelelerin de katkısıyla çalışma yaşamını ve onun ötesinde eğitim alanını ve emekliliği de kapsayacak şekilde “vatandaşlık” hakkı olarak uygulama alanı bulmuştur. Sosyal hak bağlamında diğer bir örneği de Paris Komünü gelişmelerinden ürken Prusya diktatörü Otto von Bismarck’ın, destekçisi maliyeci Wagner’in de teşvikiyle geliştirdiği 1889 tarihli yaşlılık ve engelli olma koşuluyla bireye sağlanan sigorta sistemi oluşturur. Sosyal politikaların en köklü ele alınışı İkinci Paylaşım Savaşı ertesinde, Keynesgil politikaları üzerinde uygulanan sosyal demokrasi uygulamasıdır.

Günümüzün ileri sanayi ve robot teknolojileri emeği istihdam alanı dışına atmaktadır. Emekçilerin ve........

© Evrensel