Terwijl de Russen de raketaanvallen op Oekraïne opnieuw hebben opgevoerd, mijmert Pieter Waterdrinker over Poetins einde en de nog te verschijnen films over hem. Cinematografisch interessant: heeft hij na het sluiten van zijn duivelspact met God, gezegend door de patriarch, nog iets van een geweten behouden?
Al die films, al die documentaires, al die boeken die er in de (nabije?) toekomst zullen worden gemaakt en geschreven over het einde van Poetin. Hoe zal het gaan? Zal hij vredig sterven in zijn slaap? Na een lang ziekbed? In een cel? Door gif? Uit het raam vallen? Dodelijk struikelen op één van de met bladgoud gegalonneerde trappen in het Kremlin? Of in navolging van Saddam Hoessein en Mu’ammar al-Khaddafi aan een bloedig einde komen? Door een woedende volksmeute uit het Kremlin worden gesleept?
Een ander mogelijk scenario is dat Poetin door een opvolger – hij loopt op dit moment ergens rond, dat is de enige zekerheid die we hebben – naar één van zijn buitenpaleizen zal worden gestuurd, zoals vroeger overtollige prinsessen naar het klooster. Om daar de rest van zijn leven in weelde, omringd door eeuwenoude iconen, door te brengen. Maar vermoedelijk zal het geheel anders gaan.
Toen ik zelf nog regelmatig door de gangen van het Kremlin liep, was dit wat ik het vaakst hoorde: een einde à la Khaddafi en Saddam is zijn grootste nachtmerrie. Vandaar ook dat Poetin bij de eerste tekenen van de volkopstanden in Moskou na vervalste verkiezingen– in de winter van 2012/2013 – er met een gestrekt been inging. Hij liet alle oppositie vermorzelen, gevangen zetten, uitmaken voor buitenlandse agent, lees: spion. Om vervolgens na de annexatie van de Krim in 2014 een proxy-oorlog te ontketenen in het oosten van Oekraïne.
Zoals er nu volop bewijsmateriaal wordt verzameld voor oorlogstribunalen over door de Russen begane misdaden in Oekraïne, zo zijn cineasten op dit moment wereldwijd koortsachtig bezig met scripts van Putin, the movie. Voor een mondiale kassakraker moet de Kremlinleider natuurlijk wel eerst dood zijn.
Het ‘filmgenieke’ van het kwaad zal ons bij de hausse aan toekomstige Poetinfilms vermoedelijk verbijsteren. De aanloop tot de oorlog, de plezierjachten, de feesten, de uitspattingen, de intriges, het verraad, het gevloek in de Moskouse entourage van de geïsoleerd van de wereld levende, rancuneuze, doorgedraaide tsaar. Een schurk als Jevgeni Prigozjin, ooit begonnen als worstenbroodjesverkoper, die zich na jarenlang verblijf in de gevangenis opwerkte tot Poetins culinaire privé-chef en leider van het Wagner Legioen, welk Hollywoodbrein had zo’n fenomeen kunnen bedenken?
Nadat hij eerder nabij Bachmoet trots poseerde tussen de lijkzakken van gesneuvelde ex-boeven die hij in de gevangenis had geronseld, schoffeert Prigozjin opnieuw het Kremlin. Hij daagt de militaire en politieke elite feitelijk uit. Even crimineel als zelfbewust. Volgens hem is Poetins plan om Oekraïne te ‘denazificeren’ uitgelopen op het tegenovergestelde. Hij vergelijkt het huidige Oekraïne met het Griekse en Romeinse rijk in hun bloeiperiodes. En wat de ‘demilitarisatie’ betreft: volgens hem heeft Kiev nu één van de beste legers op de aardbol en moet Moskou er rekening mee houden dat de Russen uit alle bezette gebieden, inclusief de Krim, worden verdreven.
Echt gebeurd is geen excuus, zei Reve over de literaire fictie. Maar met de gitzwarte fictie waarin de Russische werkelijkheid terecht lijkt te zijn gekomen, is er geen houden meer aan. Het is de waanzin ten top.
Hoe Poetin ook aan zijn einde zal komen, ik hoop op hallucinante scènes als in Mephisto, de Duits-Hongaarse film uit 1981 gebaseerd op de klassieker van Klaus Mann, waarin de protagonist een acteur is die in nazi-Duitsland een pact aangaat met de duivel. De rol wordt geniaal neergezet door Klaus Maria Brandauer. Hij verraadt zijn aanvankelijke principes, zijn vrienden, zijn vroegere leven, gedreven door de zucht naar succes en roem. Maar hij is er zich van bewust. Dat maakt hem als mens even intrigerend als beangstigend.
Heeft Poetin na het sluiten van zijn duivelspact met God, gezegend door patriarch Kirill van de Russische moederkerk (met zijn karavanen aan zwarte limousines, paleizen, van het volk geplukte miljarden, spionnenverleden en geheime seksuele aberraties een avondvullende speelfilm op zich) nog iets van een geweten behouden? Van een mens? Cinematografisch zou dat interessant zijn.
In zijn zuurbad van historische rancune en groeiende wanhoop, deelt Poetin één ding met de vroegere Sovjetleiders: een panische angst voor de dood. Net als Stalin is hij niet alleen ziekelijk paranoïde, maar ook ziekelijk bijgelovig. Onlangs nog droeg hij de beroemde vijftiende-eeuwse icoon van de Drie-eenheid van de schilder Andrej Roebljov over aan de Russisch-orthodoxe kerk.
Eerst zal het kunstwerk een jaar komen te hangen in de Christus de Verlosser-kathedraal in Moskou, om daarna te worden overgebracht naar ’s lands belangrijkste klooster in Sergijev Posad. De icoon is zo broos als koek en heeft, als kunstwerk van onschatbare culturele waarde, sinds 1929 gehangen in de Moskouse Tretjakov-galerij. Voor de smeekbeden van kunsthistorici en restaurateurs die zeggen dat de icoon door de verplaatsing en de veranderde luchtvochtigheid voorgoed verloren gaat, is Poetin doof. Volgens intimi gelooft hij heilig dat de icoon, onder tirannieke dwang terug geschonken aan de kerk, hem zal helpen bij het behalen van een zege in de heilige oorlog tegen Oekraïne.
Over Klaus Manns Mephisto merkte de Duitse historicus Sebastian Haffner eens op: ‘Een klein pact met de duivel, en men behoorde niet meer tot de gevangenen en de vervolgden, maar tot de overwinnaars en de vervolgers. Dat was de eenvoudigste en grootste verleiding.’ Veel Russische musici, schilders, kunstpauzen en schrijvers hebben zich achter Poetins oorlog geschaard. Uit angst en opportunisme. Om te behoren tot de overwinnaars. Zolang het duurt.
Intussen zijn veel van mijn vrienden in Petersburg al weken in de ban van de affaire met de jonge acteur Danila Kozlovski, die na kritiek op Poetins ‘speciale militaire operatie’ in opdracht van de Doema en het ministerie van Cultuur is kaltgestellt. Hij wenst geen faustiaans pact te sluiten met de duivel. Ook in deze affaire is de waanzin, het surrealisme weer aan de macht.
Het Kleine Petersburgse Theater in de Rubinsteinstraat werd op de dag dat Kozlovski zou gloriëren in Shakespeare gesloten, nadat binnengestormde controleurs van de sanitaire overheidsdiensten ruim twintig overtredingen hadden geconstateerd. Zo vonden de ambtenaren ergens lippenstiftvlekken op een tafel, was de keuken van de kantine te smerig en bleek de helft van het theaterpersoneel niet ingeënt te zijn tegen de mazelen. Maar het doel van de operatie is bereikt: één van de briljantste Russische acteurs is weg van het podium. Slechts een voetnoot in deze oorlog. Het zou om te lachen zijn, als het niet zo treurig was.
Pieter Waterdrinker: Putin, the movie, een duivelspact met God
6
1
30.05.2023
Terwijl de Russen de raketaanvallen op Oekraïne opnieuw hebben opgevoerd, mijmert Pieter Waterdrinker over Poetins einde en de nog te verschijnen films over hem. Cinematografisch interessant: heeft hij na het sluiten van zijn duivelspact met God, gezegend door de patriarch, nog iets van een geweten behouden?
Al die films, al die documentaires, al die boeken die er in de (nabije?) toekomst zullen worden gemaakt en geschreven over het einde van Poetin. Hoe zal het gaan? Zal hij vredig sterven in zijn slaap? Na een lang ziekbed? In een cel? Door gif? Uit het raam vallen? Dodelijk struikelen op één van de met bladgoud gegalonneerde trappen in het Kremlin? Of in navolging van Saddam Hoessein en Mu’ammar al-Khaddafi aan een bloedig einde komen? Door een woedende volksmeute uit het Kremlin worden gesleept?
Een ander mogelijk scenario is dat Poetin door een opvolger – hij loopt op dit moment ergens rond, dat is de enige zekerheid die we hebben – naar één van zijn buitenpaleizen zal worden gestuurd, zoals vroeger overtollige prinsessen naar het klooster. Om daar de rest van zijn leven in weelde, omringd door eeuwenoude iconen, door te brengen. Maar vermoedelijk zal het geheel anders gaan.
Toen ik zelf nog regelmatig door de gangen van het Kremlin liep, was dit wat ik het vaakst hoorde: een einde à la Khaddafi en Saddam is zijn grootste nachtmerrie. Vandaar ook dat Poetin bij de eerste tekenen van de volkopstanden in Moskou na vervalste verkiezingen– in de winter van 2012/2013 – er met een gestrekt been inging. Hij liet alle oppositie vermorzelen, gevangen zetten, uitmaken voor buitenlandse agent, lees: spion. Om vervolgens na de annexatie van de Krim in 2014 een proxy-oorlog te ontketenen in het oosten van........
© Elsevier
visit website
login
who are we?
contact us
qosheapp
Toi Staff
Gideon Levy
Andrew Mitrovica
Belen Fernandez
Tafi Mhaka
Marwan Bishara
Timotej Milanov
Ahmadi Ali
