Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres, cesur bir bürokrat. Dünya medyasını, fosil yakıt şirketlerinden reklam parası alarak "gezegen yıkımı"na alet olmamaya ve reklam verenlere destek vermemeye çağırdı. Onca akan haber arasından dikkatinizi çekmemiş olabilir… Bayram telaşı, AKP-CHP yumuşaması, MHP salvoları, Avrupa Parlamentosu seçimlerinden fışkıran milliyetçilik… ekonomide tek taraflı iyiyiz hem de çok iyiyiz açıklamalarına rağmen batıyoruz çığlıkları ve her gün aklımızla oynayan sürü sepet diğer haberler… Üstelik ansızın bastıran öldüresi sıcaklarda beynimiz uyuşurken… Mazeret çok! Ama artık yerimiz dar.
Guterres, önümüzdeki beş yılın en az birinde sanayi öncesi zamanların üzerindeki ısınmada gezegenin 1.5C'yi (2.7F) aşma ihtimalinin yüzde 80 olduğunu duyurup, neredeyse yalvardı: “Lütfen, fosil yakıt şirketlerinden fonlanmayı kesin…”
Bu çağrı bana; Oliviero Toscani'nin "Reklam bize sırıtan bir leştir" sloganını anımsattı. Toscani, reklamları, yüzeysellik ve manipülasyon yapmakla eleştiren ilginç bir reklamcı-fotoğrafçı fikir önderiydi. Firmaların tüketicileri ihtiyaç duymadıkları ürünleri almaya teşvik ettiğini savunuyordu. Benetton markası için ve bu özelde yaptığı yaratıcı çalışmalar yalnızca reklam tarihine değil modern sanat tarihine de damgasını vurdu.
Reklamlar ve Greenwashing
Haber okur yazarı olmak benim için çok önemli. Her okuduğumuzu “bunun alt anlamı ne, neden bugün okuyorum, ne anlatıyor” diye sormak gerek. Konuyu abartıp hayat okur yazarı olmaya kadar götürebilirim. Bu arada reklamlarla hiçbir alıp veremediğim yok. Tam tersine reklamların önemli bir içerik olduğuna inanıyorum. Ama bu, medya dünyası ile kurumsal dünya arasında bilinç ve maddi olanak bağlamında giderek derinleşen bir uçurum olduğunu görmeme engel değil.
İçerik ve reklamların tüketici dostu olmamaları için bir neden var mı? Tabii ki var; para! Para motivasyonunun altında tüketimi artırmak klasik tarafı. İtibar daha sofistike olan yönü. Bir de tanıtımı ucuza çıkarma durumu var ki, tüketiciler olarak okur yazar olmazsak istediklerini yapabiliyorlar… Örnek vermem gerekirse; fosil yakıt üreticileri tarafından desteklenen (COP) Küresel İlkeler ve Çevre Konferanslarının aklımızla oynadığını düşünüyorum. BM korumasındaki bu konferanslara “eyvallah” diyerek, sonra “reklam almayın bunlardan”........