Remzi Akçin

UGM Yönetim Kurul Başkanı

Şu an okuduğunuz gazetenin 25 Şubat 2025 tarihli sayısında “Serbest bölgede ruhsat çıkmazı: İki yönlü ihracat tehlikede” başlıklı yazı yayınlandı. Yazıda; “Serbest bölgelerde faaliyet gösteren şirketler, yurtiçine yapılan işlemlerin ithalat sayılması üzerine ruhsat kaybetme riskiyle karşı karşıya. İhracat kayıtlı satışların istisna tutulmasını isteyen şirketler aksi halde ihracatta milyarlarca dolarlık düşüş yaşanacağı uyarısında bulunuyorlar” ifadeleri yer alıyordu. Yıllarını gümrük sektörüne vermiş birisi olarak ilgimi çeken konuyu masaya yatırmaya çalıştım. Öncelikle, serbest bölge ve Dahilde İşleme Rejimi’ne (DİR) kısaca değinmenin konunun anlaşılması açısından yararlı olacağını düşünüyorum.

Genel olarak serbest bölgeler; ülke içinde geçerli ticari, mali ve iktisadi alanlara ilişkin hukuki ve idari düzenlemelerin uygulanmadığı veya kısmen uygulandığı, sanayi ve ticari faaliyetler için daha geniş teşviklerin tanındığı ve fiziki olarak ülkenin diğer kısımlarından ayrılan yerler olarak tanımlanabilir.

Gümrük Kanunu’nda ise serbest bölgeler;

- Serbest dolaşımda olmayan eşyanın herhangi bir gümrük rejimine tabi tutulmaksızın ve serbest dolaşıma sokulmaksızın… konulduğu, ithalat vergileri ile ticaret politikası önlemlerinin uygulanması bakımından, Türkiye gümrük bölgesi dışında olduğu kabul edilen,

- Serbest dolaşımdaki eşyanın, bir serbest bölgeye konulması nedeniyle normal olarak eşyanın ihracına bağlı olanaklardan yararlandığı yerler olarak tanımlanmıştır.

Serbest bölgeler, ülkenin siyasi sınırları içinde yer almakla beraber dış ticaret, vergi ve gümrük mevzuatının uygulanması bakımından gümrük hattı dışında sayılır. Serbest bölgeler, hem 4458 sayılı Gümrük Kanunu hem de 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu’yla düzenlenmiş olduğundan bu iki mevzuatın çatıştığı alanlar mevcuttur.

Avrupa Birliği ilerleme raporlarında, Avrupa Birliği mevzuatıyla 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu uyumsuzluğu nedeniyle sürekli olarak eleştirilmektedir. Bu eleştiriye karşılık Serbest Bölgeler Kanunu’nda, Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne üye olana kadar Serbest Bölgeler Kanunu’nun uygulamada esas alınacağı yönünde düzenleme........

© Ekonomim