Merkez Bankası’nın geçen hafta politika faizini 150 baz puan düşürerek, yüzde 38’e indirmesinden sonra, kredi faizlerinde de indirimin hemen hayata geçmesi beklentisiyle yorumlar gelmeye başladı. Normaldir, çünkü gerçekte Merkez Bankası’nın politika faizi sadece bankaların fon yöneticileri ve para politikası analizi yapmak isteyen ekonomistleri ilgilendiriyor. İşadamları, tasarruf sahipleri gibi çoğunluğun ilgilendiği şey temelde kredi ve mevduat faizleri, politika faizinin kendisi değil.

Peki politika faizi diğer faizleri hangi kanalla ve nasıl etkiliyor? Faizdeki değişim otomatik olarak diğer faizlere yansıyor mu? Buradaki mekanizmayı bilirsek, oluşacak etkiyi, bu etkinin yönünü ve büyüklüğünü daha sağlıklı öngörebiliriz.

Önce mekanizmayı anlayalım: Politika faizi bankaların merkez bankasından ve para piyasasındaki diğer oyunculardan aldığı borcun faizidir. Bankaların para bulmak için öncelikle özkaynaklarına, sonra mevduata, sonra bono, Varlığa Dayalı Menkul Kıymetler (VDMK) gibi ihraç edilen menkul kıymetlere, daha sonra yurtiçi ve yurtdışı bankalara, en son olarak da merkez bankasına başvurması beklenir. Yani bankaların kaynakları içinde merkez bankasından alınan ve dolayısıyla politika faiziyle fiyatlanan kaynakların miktarının çok az olması beklenir.

Nitekim Ekim 2025 itibariyle bankacılık sisteminin yükümlülüklerinde merkez bankası ve para piyasasına borçlar kalemlerinin toplamı tüm kaynakların sadece yüzde 2’si. Repo işlemlerinin tamamını da bunlara ekleseniz bile yine de toplamın yüzde 9’una ancak ulaşıyorsunuz. Yani politika........

© Ekonomim