Köyünün kaderini değiştiren İlhan Koçulu’dan öğrenecek çok şey var |
Tarımda hep fiyat, girdiler, ithalat, dışa bağımlılık, iklim, su konularını konuşuyoruz. Yaşanan sorunlara çözüm bulmaya çalışıyoruz. Fakat, gelinen noktada üretici, alıcı, sanayici, ihracatçı, tüketici hiç kimse memnun değil. Niye böyle oldu? Nerde yanlış yaptık? Yapılan hatalardan geri dönüş var mı?
Kendi adıma hep umutlu oldum. Ülkenin sahip olduğu tarım potansiyeli doğru değerlendirildiğinde sorundan çok büyük bir zenginlik elde edildiğini bildiğim için umutluyum. Mustafa Kemal Atatürk’ün tarım konusundaki çalışmaları, çabaları bize bunun mümkün olduğunu gösterdi. Ne zaman ki O’nun yolu terk edildi ve dışarıdan reçeteler uygulanmaya başlandı ülke sorunlar yumağına döndü.
Anadolu’da, Trakya’da, ülkenin farklı yerlerindeki başarı hikayeleri bana çok umut veriyor. O başarı hikayelerinden birisini de İlhan Koçulu’nun öncülüğünde Kars’ın 2400 metre rakımdaki Boğatepe Köyün’de yaşandı.
Bursa Orhangazi’de 4-5 Aralık’ta Hektaş Farm tesislerinde düzenlenen Çiftlik Zirvesi/Global Farm Summit’teki konuşmacılardan birisi de İlhan Koçulu’ydu. Mera hayvancılığının sürdürülebilirliğini ve köyünün değişim öyküsünü anlattı. İlhan Koçulu’nun çabaları ile köylünün kaderinin nasıl değiştiğini, tarımsal potansiyelin nasıl zenginliğe dönüştürüldüğünü, kendi kaynaklarımızla daha sağlıklı gıdaların nasıl üretildiğine sizde tanık olacaksınız. O konuşmanın geniş bir özetini paylaşıyorum.
“Ben İlhan Koçulu. Kars’ın Boğatepe Köyü’nde, bilinen yaklaşık olarak 150 yıl peynircilik, 200 yıldır da çobanlık yapan bir ailenin 4. kuşak peynir ustasıyım.
Burada çiftçi arkadaşlar var, hayvancılık yapıyorlar. Onlarla bizim çobanlığımız arasında bir fark var. Biz hayvanlarımızı 5-6 ay meralarda besliyoruz. Sonra da ahırda beslediğimiz 5-6 ayın yeminin yüzde 80’nini kendimiz üretiyoruz. Onun için biz çoban ya da rençberiz. Siz, tel örgülerle çevrilmiş bir alanda bu işi yaptığınız için siz çiftçisiniz. Sizi çobanlığa davet ediyorum. Eğer düşük maliyetli, düşük girdili gıda üretmek istiyorsanız bizim modelimizi ya da insanlık tarihinin geliştirdiği en büyük uygarlık olan tarım uygarlığının bu modelini iyi anlamak gerekiyor.
Boğatepe Köyü, Kars'ın kuzey batısında 2 bin 400 metre rakımda, 2 bin 800 metrede de meraları olan bir köy. 1970'te 215 hane, 10 bin büyük hayvanın olduğu, 30 tane irili ufaklı mandıranın yani ürettiği sütü mamul ürüne dönüştürüp pazara kavuşturan işletmenin olduğu bir yerdi.
Ben 1999'da köye dönmek zorunda kaldım. Nasıl dönmek zorunda kaldım? Şimdi hepimiz Osmanlı'nın takipçisi bir devletin, bir topluluğun mirasçılarıyız. Toprak, mülk devletindir. Onun için analarımızın hafızası, ailelerimizin hafızası şöyle oluştu. Oku, git devlet kapısında görev al. Ya da git bir yerde çalış, köyden kurtul. Sonra Cumhuriyet toprakları verdi bize. Tapuları koyduk cebimize. Ama o bilinçaltı hala gitmemiş. Dün burada bir genç çiftçi hala diyor “babam dedi oğlum çiftlikten uzak dur” diye. Dinlerken anamı duymuş gibi oldum. Anam “aman git” derdi. O bakış açısı şu sonucu doğurdu. Bakın 1970’te 215 hane olan köyümüz 63 haneye indi. Köy 63 haneye inerken bir de küresel gıda politikalarının hükümet politikalarıyla örtüşmesinin de etkisi vardı.
Şimdi gıda, bizim inancımıza göre her canlı rızkıyla doğar. Gıda rızıktı. Ama gıda küresel bir bakış açısıyla ekonomik bir değere, metaya dönüştü. Gıda metaya dönüşünce köylerin boşaltılması gerekiyordu. Gıdayı üreten aktörlerin değişmesi gerekiyordu.
Gıdayı üreten aktörler değiştikçe, gıda metaya dönüştükçe, girdisi yüksek gıda üretimi süreçleri başladıkça, yeni sektörler gıdanın üzerinde çevresinde oluşmaya başladı.
Ben demin dedim 150 yıllık peynir üreticisi bir ailenin 4.kuşak çocuğuyum. Bizde 1 kilo peynirde süt maliyeti yüzde 83, işçilik, taşıma şu, bu diğerleri yüzde 17 idi. Biz, 5 ay 6 ay meralardan yararlanıyorduk.Yazın topluyorduk arazide, ki biz yine öyleyiz. Yazın ekip, biçip topluyoruz. Hayvana yedirdiğimiz yemin yüzde 90'ını kendimiz tedarik ediyoruz. Sadece yüzde 10........