Haftanın ilk günü İstanbul’daydım. Bu kez farklı bir etkinlik için çiftçilerle buluştuk. Yazının devamında etkinliğin ayrıntıları var.

Kışlık ekimler bazı bölgelerde başladı. Güneydoğu Anadolu’da büyük oranda Aralık ayı itibariyle ekimler başlayacak. Bu yıl kiminle konuşsak buğday ekeceğini söylüyor. Çiftçi Kayıt Sistemi(ÇKS) kayıtlarında da buğday ekiminin arttığı ifade ediliyor.(Yeri gelmişken ÇKS kayıtlarının yeniden ziraat odalarına verilmesi odaları memnun etse de çiftçiler alınan ücretlerin çok yüksek olmasından şikayetçi.)

Özellikle pamuk ekimi yapan üreticiler, 4 yıldır pamuk fiyatlarının yerinde saydığını bir miktar da gerilediğini belirterek “pamuğa tövbe dedik” diye söze başlayarak buğday ekeceklerini söylüyor.

Bazı bölgelerde de su sorunu nedeniyle biraz da zorunlu olarak pamuk yerine buğday, ayçiçeği gibi ürünlere yönelme var. Bu bölgelerden birisi Ege’nin pamuk üretim merkezi Söke Ovası. Söke’deki birçok çiftçi pamuk ekmeyeceğini söylüyor. Bunun yerine bu dönem buğday ekeceklerini, arkasına ikinci ürün olarak ayçiçeği ekeceklerini söylüyor.

Söke Ovası’nda pamuktan kaçışın tek nedeni fiyatlar değil. Su kısıtlaması nedeniyle üretici istese de pamuk ekemeyecek. Aydın Valiliği, kuraklık nedeniyle 2021 yılından bu yana kısıtlı sulama programının uygulandığı Büyük Menderes Havzası’nda 2026 yılı sulama sezonunda su seviyesi kritik durumda olan 5 barajdan tarımsal sulama için sadece 1 (bir) defa su verileceğini ilan etti. Valilik kışlık ekimlere öncelik verilmesini de istedi. Kışlık ekimden kasıt buğday, arpa gibi hububat ürünleri.

Geçen hafta Söke Ziraat Odası Başkanı Mustafa Tanyeri ile konuştuğumuzda, Söke Ovası’nda pamuk ekiminin yerini buğdayın almaya başladığını söyledi. Mustafa Tanyeri’nin verdiği bilgilere göre, Söke Ovası, 400 bin dönüm ekim alanına sahip. Geçmiş yıllarda bunun büyük bölümünde pamuk ekilirdi. Ama son birkaç yıldır pamuğun artan maliyetlerine rağmen fiyatı yerinde sayıyor. Üretim maliyetinin altında pamuk fiyatı oluşunca üretici büyük zarara uğradı. Üreticinin beklentisi bu yıl pamuğa kilo başına 10 lira fark ödemesi ile destek sağlanması. Su kısıtlaması nedeniyle barajdan su alarak pamuk ekmek mümkün değil. Bu yıl herkes buğday ekiyor. Birinci ürün olarak 200-250 bin dönüm buğday ekilirken bu yıl 300 bin dönümü bulacak. Buğdayın arkasına da eğer su olursa ayçiçeği ekilecek. Pamuğun yerini buğday ve ayçiçeği alacak.

Türkiye İş Bankası’nın 17 Kasım’da İstanbul’da düzenlediği “Çiftçilerin Gücüne Güç Katan İmece Kart Çekiliş Kampanyası” töreninde, Diyarbakır Bismil’den ve Şanlıurfa’dan gelen çiftçilerle konuştum. Onlar da pamuk yerine buğday ekeceklerini söyledi. Türkiye pamuk üretiminin yüzde 60’ından fazlasını karşılayan Güneydoğu Anadolu’da da çiftçi pamuk yerine buğdaya döndü. İklim açısından büyük bir sorun olmazsa Türkiye’nin buğday üretiminde ciddi artış olacaktır. Pamuk üretimi ise deyim yerindeyse çakılacak.

Güneydoğu Anadolu çiftçisi de pamuk fiyatının çok düşük olmasından şikayetçi. Üretim maliyeti 30 liranın üstünde olan 1 kilo kütlü pamuğa verilen fiyat 25 lira. Üstelik alıcı da pek yok. Bu saha bilgilerine dayanarak şunu söyleyebiliriz. Kuraklık olmazsa buğday üretiminde patlama olur. Ama pamuk üretimindeki düşüş nedeniyle Türkiye’nin pamuk ithalatında da ciddi patlama olur.

Çiftçilerin her zamanki gibi ortak şikayet konusu ise artan girdi fiyatları. İş Bankası’nın düzenlediği törende Ankara’dan Antalya’ya, Diyarbakır’dan Konya’ya, Şanlıurfa, Kırıkkale’ye kadar birçok ilden gelen çiftçilerle sohbetimizde hemen hepi........

© Ekonomim