Yıllardır süregelen bir tartışmadır. Türk parası değerli mi, değersiz mi? Değersiz olduğunu söyleyene pek rastlanmaz ve genel kabul gören görüş TL’nin çok değerli olduğu, bu yüzden de bir gün mutlaka hızla değer yitireceği, yani dövizin artacağıdır da bu görüş neye dayandırılır, işte o pek belli değildir.
Sahi nasıl anlayacağız TL’nin değerli mi, değersiz mi olduğunu ve doğru hangisiyse oranın ne olduğunu?
Elimizde bilimsel tek veri Merkez Bankası’nın reel efektif döviz kuru endeksi. Merkez Bankası bu hesaplamayı tek bir döviz üzerinden yapmıyor; yani konu yalnızca ne dolar, ne euro. Bu hesaplama Türkiye’nin ticaret yaptığı ülkelerin toplam ticaretteki ağırlıkları ve bu ülkelerin dövizleri dikkate alınarak gerçekleştiriliyor. Ama kabul edelim; ağırlık dolar ve euroda.
Merkez Bankası Türk parasının diğer paralar karşısındaki değer değişimini ölçüyor; Türkiye’deki ve karşı ülkelerdeki enflasyon dikkate alınıyor ve 2003 yılı 100 kabul edilerek oluşturulan reel kur endeksi ortaya çıkıyor.
Paraların birbirlerine karşı nominal olarak değer değişimlerini ölçmek kolay da, iyi ölçülmesi gereken temel veri enflasyon. Diğer ülkelerin enflasyonu da çok önemli değil, çünkü oralarda enflasyon çok yüksek değil. Ama Türkiye’de enflasyon genellikle çok yüksek seyrediyor ve oranın olduğundan düşük hesaplanması gibi bir durum reel kur endeksinin düşük çıkmasına, yani TL’nin değersiz görünmesine yol açabiliyor.
Bir tek döviz üzerinden örnek verelim. Diyelim Türkiye’de enflasyon yüzde 50, karşı ülkede ise sıfır. Bu durumda yılbaşında 100 olan kurun, 150’ye çıkması gerekiyor. Böyle olunca reel değer kaybı ya da değerlenme yok. Ama açıklanan enflasyon yüzde 50 ise ve döviz yüzde 60 artmışsa, TL’nin reel olarak değer kaybettiğinden, TL’nin değersiz olduğundan söz ediliyor. Görünen değerler böyleyken şimdi Türkiye’de olduğu gibi peki niye kamuoyu tam tersine TL’nin değerli olduğunu düşünüyor?
İşte bu aşamada şu soru akıllara geliyor:
“Acaba........© Ekonomim