Serbest meslek kazançlarında gelir vergisi istisnası |
Serbest meslek erbabının telif ve ihtira beratı gelirlerine uygulanan istisna, 2025 için 4,3 milyon TL sınırıyla yeniden gündemde. GVK 18 kapsamındaki eser sahipleri, belirli şartları sağlayarak gelir vergisi ödemeden kazanç elde edebiliyor.
Serbest meslek faaliyeti; sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan işlerin bir işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır.
Serbest meslek faaliyetinden elde edilen kazançlar Gelir Vergisi Kanunu’nun da diğer 6 gelir unsuru gibi gelir vergisine tabidir. Diğer gelir unsurları gibi vergiden istisna edilen gelirler serbest meslek kazançlarında da mevcuttur. Serbest meslek kazançları istisnası Gelir Vergisi Kanunu’nun 18’inci maddesinde düzenlenmiştir.
Maddedeki düzenlemenin amacı bilim ve kültür alanındaki yeniliklerin, yaratıcılıkların desteklenmesi, bu alanlarda yapılan faaliyetlerden elde edilen gelirlerin vergiye tabi tutmamak suretiyle korunmasıdır.5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ile de koruma sağlanmaktadır.
18’inci maddenin ilk fıkrasında istisna ;’’Müellif, mütercim, heykeltıraş, hattat, ressam, bestekar, bilgisayar programcısı, ve mucitlerin ve bunların kanuni mirasçılarının şiir, hikaye, roman, makale, bilimsel araştırma ve incelemeleri, bilgisayar yazılımı, röportaj, karikatür, fotoğraf, film, videoband, radyo ve televizyon senaryo ve oyunu gibi eserlerini gazete, dergi, bilgi sayar ve internet ortamı, radyo, televizyon ve videoda yayınlamak veya kitap, CD, disket, resim, heykel ve nota halindeki eserleri ile ihtira beratlarını satmak veya bunlar üzerindeki mevcut haklarını devir veya temlik etmek veya kiralamak suretiyle elde ettikleri hasılat Gelir Vergisinden müstesnadır.’’ şeklinde açıklanmıştır. Buna göre;
- İstisnadan yararlanma hakkı olanlar
Müellif, mütercim, heykeltıraş, hattat, ressam, bestekâr, bilgisayar programcısı, mucitler ve bunların kanuni mirasçılarına tanınmıştır.
- İstisnanın kapsamı
Şiir, hikâye, roman, makale, bilimsel araştırma ve incelemeleri, bilgisayar yazılımı, röportaj, karikatür, fotoğraf, film, video band, radyo ve televizyon senaryo ve oyunu gibi eserler ile ihtira beratları girmektedir.
- İstisna uygulanacak hasılat, eserler
Gazete, dergi, bilgisayar ve internet ortamı, radyo, televizyon ve videoda yayınlanması veya kitap, CD, disket, resim, heykel ve nota halindeki eserleri ile ihtira beratlarının satılması veya bunlar üzerindeki mevcut hakların devir ve temlik edilmesi veya kiralanması karşılığında elde edilmesi gerekmektedir. Eserlerin neşir, temsil, icra ve teşhir gibi suretlerle değerlendirilmesi karşılığında alınan bedel ve ücretler de istisna kapsamındaki hasılata dahildir. Buna göre, eser sahiplerinin, mucitlerin ve kanuni mirasçılarının sözü edilen eserlerini ve ihtira beratlarını;
- Satmaları,
- Bunlar üzerindeki mevcut haklarını devir ve temlik etmeleri,
- Kiralamaları, gelir vergisinden istisna edilmiştir.
Ancak, telif haklarının ve ihtira beratlarının müellifleri, mucitleri ve bunların kanunî mirasçıları dışında kalan kimseler tarafından elden çıkarılmasından doğan kazançlar değer artışı kazancı, telif haklarının üçüncü kişiler tarafından kiralanmasından doğan kazançlar ise gayrimenkul sermeye iradı olarak vergilendirilir.
5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na göre istisna kapsamına giren eserlerin kayıt ve tescili gerekip gerekmediği
5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu hükümlerine göre bazı eserlerde kayıt ve tescil zorunlu, bazı eserlerde ise ihtiyari tutulmuştur. Serbest meslek kazanç istisnasından yararlanabilmek için maddede belirtilen eserlerden kayıt ve tescili zorunlu olanların kayıt ve tescil ettirilmesi şart olup, diğer eserlerde kayıt ve tescil şartı aranmayacaktır.
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca kayıt-tescil edilen eserlerin, aynı zamanda Gelir Vergisi Kanununun 18 inci maddesinde sayılan eserler veya bu eserlere benzerlik gösteren eserlerden olması şart olup, 5846 sayılı Kanuna göre kayıt-tescil edilen tüm eserler istisna kapsamına girmemektedir.
İstisna şartları
Serbest meslek kazanç istisnasından yararlanılabilmesi için, aşağıda belirtilen şartların topluca taşınması zorunlu olup, bu şartlardan herhangi birisini taşımayan kişiler istisnadan faydalanamazlar.
- Yapılan faaliyetin serbest meslek faaliyeti olması gerekir. Bir hizmet sözleşmesi ile işverene bağlı olarak çalışan bir kişinin, elde ettiği kazanç ücret geliri olup ücretli çalışması........