İkinci Dünya Sava­şı’ndan sonra Avrupa, dünyaya bir “refah sözü” vermişti. Bu söz, sadece ekonomik büyüme değil; eşitlik, dayanışma ve öz­gürlük temelleri üzerine kurulmuş bir toplumsal sözleşmeydi. Fakat bu­gün bu söz aşınıyor.

Av­rupa, savaş sonrası en de­rin meşruiyet krizini yaşıyor. Or­ta sınıfın alım gücü düşüyor, genç kuşaklar güvencesizleşiyor, aşırı sağın sesi yükseliyor. Sanayi gü­cünü Asya’ya kaptıran, teknolojide ABD’nin gerisine düşen kıta, artık yalnızca “ne kadar büyüyeceğini” değil, “hangi değerlere dayana­rak büyüyeceğini” sorguluyor.

Bu yeni arayış döneminde yal­nızca ekonomik göstergeleriyle değil, refah devletini yeniden inşa etme iddiasıyla dikkatleri çeken bir ülke var: İspanya.

Pedro Sánchez liderliğindeki İs­panya, 2018’den bu yana neolibe­ral kemer sıkma reçetelerinden uzaklaşıp kamu yatırımı, üretken dönüşüm ve sosyal kapsayıcılığı birlikte ele alan bir çizgi izliyor. Bu çizgi, klasik sosyal demokrasi­nin “refahı yeniden dağıtan” dev­letiyle değil, üretim ve istihdam yapısını dönüştürmeyi hedefleyen proaktif bir devlet anlayışını tem­sil ediyor.

Bu yeni yaklaşım üç sütun üze­rine oturuyor:

Kapsayıcı büyüme: Asgarî üc­rette yüzde 60’ı aşan artışlar, ge­çici işlerin sınırlandırılması, 37,5 saatlik çalışma haftası gibi uygu­lamalarla emeğin pazarlık gücü yeniden inşa ediliyor.

Yapısal dönüşüm: AB’nin “Next Generation EU” fonların­dan aldığı kaynağı, PRTR planı ve PERTE projeleriyle dijitalleşme, batarya üretimi, mikroçip sanayi­si ve yeşil hidrojen yatırımlarına yönlendiriyor.

Mali yeniden dengeleme: Bütçe açığını sosyal harcamaları kısma­dan düşürmeye, yani kemer sık­madan mali disiplini sağlamaya çalışıyor.

Bu yönüyle İspanya kamu ya­tırımıyla özel sermayeyi yönlen­diren, sosyal hakları büyüme­ye koşullayan bir çerçeve sunup 2010’ların neoliberal modellerine meydan okuyor.

Kıta genelinde yaşanan........

© Dünya