Ekonomi yönetimi, vergide “adalet” ve etkinliği sağlama hedefiyle hazırlık çalışmalarını tamamladığı yeni vergi paketini TBMM’ye sunarken, dün açıklanan haziran ayı bütçe gerçekleşmeleri vergide kronik hale gelen adaletsizliğin bu yılın ilk altı ayında daha da artarak devam ettiğini ortaya koydu.
Gelir, kâr ve servetten alınan “doğrudan” vergilerin pastadaki payı bu yıl ocak-haziran döneminde yüzde 34,9 düzeyinde kaldı. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in yeni vergi paketi ile artırılacağını açıkladığı söz konusu vergilerin payı geçen yılın aynı dönemine göre 1,6 puan düştü. İlk yarıda toplanan her 100 liralık verginin 65,9 lirasını ise tüketiciler ödedi.
Tüketimden alınan dolaylı vergilerin pastadaki payı geçen yıla göre 2,1 puan arttı. Başka deyişle toplam tahsilatın üçte birini gelir sahipleri ve holdingler dahil kâr elde eden kurumlar ile servet sahiplerinden alınan doğrudan vergiler, üçte ikisini ise yurttaşların tükettiği mal ve hizmetlere ödediği, fiyatın içinde yer alan KDV ve ÖTV gibi “dolaylı” vergiler oluşturdu.
Tedarik zinciri içinde yasal yüklenicisi nihai tüketiciler olan dolaylı vergiler devletin başlıca finansman kaynağı olmaya devam ederken, gelir düzeyine bakılmaksızın herkesten aynı tutarda alındığı için bu kalemlerin var olan yüksek payı, vergide adaleti bozuyor.
Dolaylı vergilerin pastadaki üçte ikilik payı, terazide dengenin tamamen tüketici aleyhine bozuk olduğunu gösteriyor.
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın açıkladığı verilere göre ocak-haziran döneminde geçen yılın eş dönemine göre yüzde 103,8 artışla 3 trilyon 831,4 milyar liraya ulaşan toplam merkezi yönetim bütçe gelirinin yaklaşık yüzde 84’lük kısmı vergi tahsilatı yoluyla elde edildi.
Altı ayda kasaya giren vergi geliri yüzde 99,1 artışla 2 trilyon 730,3 milyar liraya ulaştı. Vergi gelirlerinin ise 2 trilyon 118,6 milyarı dolaylı, 1 trilyon 94,1 milyarı doğrudan vergilerden geldi. Geçen yılın eş dönemine göre doğrudan vergilerde tahsilat yüzde 91,5 artarken, dolaylı vergi tahsilatındaki artış yüzde 107,3’ü buldu. Buna bağlı olarak vergide dolaylının payı daha da arttı.
Doğrudan vergiler kapsamında Gelir Vergisi mükelleflerinden yapılan tahsilat yüzde 126,7 artışla 587,5 milyar lira oldu ve toplam pastanın yüzde 18,3’ünü oluşturdu. Ancak bunun 542,4 milyar lira ile tamamına yakınını memur maaşları ve özel sektör çalışanlarının ücretleri üzerinden kaynağından yapılan Gelir Vergisi Tevkifatı oluşturdu.
Ticari kazanç, zirai kazanç, serbest meslek kazancı, menkul sermaye........