Faizi baskılama sürecinde kontrolden çıkan enflasyonu dizginlemek, ekonomiyi rasyonel zemine oturtmak amacıyla geçen yıl uygulamaya konulan ekonomik programın bir yıllık uygulama döneminde, rekor düzeylerdeki merkezi yönetim bütçe açığının finansmanı için adeta borçlanma maratonu yaşandı.
Geçen yıl haziran ayında göreve başlayan yeni ekonomi yönetimi, esas olarak temmuzdan itibaren devreye alınan önlemlerle hayata geçirilen ekonomik program öncesinde kamu mali dengelerinde aşırı bozulmanın olduğu bir tabloyu devralmıştı. Şubat 2023’te yaşanan büyük depremler ve mayıs ayında yapılan genel seçimlerin de etkisiyle mali dengelerdeki bozulma iyice hızlanmıştı. Kamu mali dengelerindeki bozulmanın süreğen etkisiyle açıklardaki büyüme eğilimi ve yoğun borçlanma ihtiyacı geçen yılın ikinci yarısı ve bu yılın ilk yedi ayında da devam etti.
Bu yılın temmuz ayı sonu itibarıyla son bir yılda merkezi yönetim bütçesi 1,4 trilyon lira nakit açığı verdi, 833 milyar TL iç ve dış borç ödeyip, 2,3 trilyon liralık yeni borçlanmaya giden Hazine’nin toplam net borçlanması 1,5 trilyon lira oldu.
Ekonomi yönetiminin yoğun dış kaynak arayışlarına karşılık bütçe açığının finansmanında ana kaynağı iç borçlanma oluşturdu.
Kurlarda uzun süredir devam eden yatay seyrin, yarıdan fazlası döviz cinsinden oluşan merkezi yönetim borç stokundaki büyümeyi sınırlamasına rağmen stok, bu sürede hızla büyümeye devam ederek temmuz sonunda 8,1 trilyon liraya kadar çıktı.
Hazine ve Maliye Bakanlığı, yılın ocak-temmuz döneminde 844 milyar lira açık veren merkezi yönetim bütçe verilerinden sonra, bu dönemdeki nakit açığı ve bunun finansmanı için gidilen borçlanmaya ilişkin verileri de açıkladı. Buna göre ilk yedi ayda bütçe emaneti ve avanslar kalemlerindeki toplam eksi (-) 288,6 milyar liralık hareketle birlikte bütçenin bu dönemdeki nakit açığı 1 trilyon 132,5 milyar liraya ulaştı.
Hazine bu açığın 188 milyar lirasını kasa-banka mevcudu ile karşılarken kalan finansman için toplam 944,6 milyar liralık net borçlanmaya gitti. Hazine’nin bu yıl ilk yedi aydaki toplam net borçlanması geçen yılın aynı dönemindeki 449,2 milyar liralık tutarın yüzde 210,3’ü düzeyine ulaştı.
Ocak-temmuz dönemindeki bütçe giderleri içinde 449,6 milyarı iç, 126,1 milyarı dış borç faizi ve 91,2 milyarı da iskonto ve kısa vadeli nakit işlemlere ait faizler ile türev ürün ve kira sertifikası giderleri olmak üzere toplam 667 milyar liralık da faiz ödemesi yer aldı.
Yedi........