Milli gelirde bölgeler arası makas fazla açık |
Gayri safi yurt içi hasıladaki (GSYH) payları ve kişi başına milli gelir düzeylerinin gösterdiği coğrafi bölgeler arası ekonomik gelişmişlik uçurumu, 2020-2024 döneminde de devam etti.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) iller bazında açıkladığı gayri safi yurt içi hasıla (GSYH) verilerini coğrafi bölgeler bazına irca ederek yaptığımız çalışma, ülkenin en büyük sanayi kuruluşlarına ev sahipliği yapan, hizmetler ve sanayi katma değeri en yüksek ve en çok göç alan bölge olan Marmara’nın, milli gelirin açık farkla en büyük bölümünü yaratmaya devam ettiğini gösterdi. Doğu Anadolu da milli gelire en az katkı yapan bölge olmaya devam ederken, diğer bölgeler arasındaki derin farkların da devam ettiği görüldü. 2020-2024 döneminde dolar cinsinden GSYH ve kişi başı milli gelirdeki artış hızında Akdeniz başı çekerken, en düşük artışlar ise Karadeniz’de kaydedildi.
2024 yılında 1 trilyon 358,3 milyar dolar olan GSYH’nin 584 milyar dolarla tek başına yüzde 43’ünü, sığınmacılarla birlikte toplam nüfusun yaklaşık yüzde 30,8’ini barındıran Marmara bölgesi yarattı. Bunun da 396,3 milyar doları tek başına İstanbul’dan geldi. İstanbul, on bir ilin yer aldığı Marmara’nın toplam hasılasında yüzde 67,9, toplam GSYH’de de yüzde 29,2 pay aldı. Marmara, 2020’de 730,4 milyar dolar olan ülke GSYH’sinin 318,2 milyar dolarla yüzde 43,6’sını sağlamıştı. 2020-2024 döneminde Marmara’nın dolar cinsi milli gelir artışı yüzde 83,5’le, ülke GSYH’sindeki yüzde 86’lık oranın altında kaldı ve bölgenin toplamdaki payı 0,6 puanlık bir düşüş gösterdi. Marmara bölgesi GSYH’sine İstanbul’dan sonra en fazla katkı veren iller ise 52,1 milyar dolarla Kocaeli ve 51 milyar dolarla Bursa oldu.
Geçen yılki milli gelirin 242,2 milyar dolarla yüzde 17,8’i İç Anadolu’da oluştu. Son yıllarda sanayisi hızla büyüyen Ankara 2024’te 142,3 milyar dolarla bölgede yaratılan hasılaya tek başına yüzde 58,8, toplam ülke milli gelirine yüzde 10,5 katkı verdi. Bölgenin gayri safi hasılası 2020-2024 döneminde dolar cinsinden yüzde 86,2 büyüdü.
2020-2024 arasında bölgesel gayri safi hasılası yüzde 80,2 artarak 162,9 milyar dolara yükselen Ege’nin ise toplam milli........