2022 başında önceki ekonomi yönetimi tarafından “liralaşma” hedefiyle başlatılan Kur Korumalı Mevduata (KKM) ödenen kur farkları ve vazgeçilen stopaj gelirleri dolayısıyla uygulamanın kamuya iki yıllık maliyeti 1,1 trilyon liraya ulaştı.
Buna karşılık KKM ile öngörülen, liralaşma mevduatta sınırlı kaldı. Dövizdeki yükselişi baskılamak için Merkez Bankası’nın yoğun müdahale satışları ile rezervleri tükettiği önceki dönemde ekonomi yönetimi, tasarruf sahiplerinin dövize yönelmesinin önüne geçme, ekonomide liralaşmayı artırma amacıyla KKM uygulamasını ihdas etmişti.2022 başında hayata geçirilen KKM, dövize endeksli bir finansal araç niteliğini korurken, bu kapsamda kamunun kur farkı yükümlülüğü de devam ediyor.
Buna karşılık toplam mevduat hacminde yabancı para ve dövize dayalı araç niteliğindeki KKM’nin toplam payı yüzde 60’a yakın bir düzeyde bulunuyor.
En az üç ay vadeyle sisteme girilebilen KKM için, ilk kur farkı ödemeleri Mart 2022’de başlamış, 2022 yılında TL’den dönen hesaplar için Hazine 92,6 milyar TL ve dövizden dönen hesaplar için Merkez Bankası 72,8 milyar TL’lik ödeme yapmıştı.
Buna göre KKM’nin 2022’nin tümündeki yükü 165,4 milyar lira olmuştu. 2023 yılında ise Hazine ilk yedi ayda TL’den dönen hesaplar için 59,5 milyar lira kur farkı öderken, Temmuz 2023’te çıkarılan torba yasa ile tüm kur farkı ödemeleri Merkez Bankası’na devredildi. Yasanın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren TL’den ya da dövizden dönmesi fark etmeksizin, kur farkı ödemelerinin Merkez Bankası tarafından yapılması hükme bağlandı.
Merkez Bankası’nın yeni açıklanan 2023 bilançosuna göre geçen yılın tümünde gerçekleştirdiği kur farkı ödemeleri ise 833,4 milyar lira düzeyinde gerçekleşti. Söz konusu ödemeler Banka’nın 2023 yılında 818 milyar lira ile rekor düzeyde bir zarar açıklamasına yol açtı. Buna göre ilk iki yılda 152,1 milyarı Hazine ve 906,2 milyarı Merkez Bankası tarafından olmak üzere KKM için yapılan toplam kur farkı ödemesi 1 trilyon 58,3 milyar liraya ulaştı.
Dövize alternatif olarak........