Devletin yarı gelirinin elde edilmesinin yanında, neredeyse tüm sektörlerdeki “merkez” konumu nedeniyle İstanbul’da beklenen büyük deprem, tüm ülke ekonomisini tehdit ediyor.
İstanbul Planlama Ajansı (İPA) tahminlerine göre 7,5 şiddetindeki bir depremde fiziki olarak önemli boyutta “ağır” hasar göreceği tahmin edilen İstanbul, bu yılın ilk yedi ayında merkezi yönetim bütçesi kapsamında devletin elde ettiği her 100 TL gelirin 44 lirasını sağladı.
Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre ocak-temmuz döneminde İstanbul’la birlikte toplamda sadece 9 il, bütçeye aldığı harcamadan daha fazla gelir aktararak net bazda pozitif katkı sağladı.
Nüfusun yaklaşık beşte birinin yaşadığı İstanbul, bu dönemde toplam bütçe harcamalarından 245,5 milyar lira ile yüzde 4,5 pay alırken, 2 trilyon 6,1 milyar lira aktararak toplam bütçe gelirinin yüzde 44’ünü sağladı. Böylece İstanbul ilk yedi ayda bütçeye net bazda 1 trilyon 760,5 milyar lira katkı sağlayarak, 9 il içinde de açık farkla başı çekti.
Bütçeye aldığından fazla gelir aktaran 9 ilin sağladığı toplam gelir 3 trilyon 637,6 milyar liraya, bunun toplam bütçe gelirindeki payı yüzde 79,7’ye ulaştı. Bu iller aynı dönemde, bütçeden yüzde 18,1 oranında 977,1 milyar lira harcama aldı ve bütçeye toplamda 2 trilyon 660,4 milyar lira net katkı sağladı.
Diğer 72 il ise bütçeye toplamda yüzde 11,8 oranında 538 milyar lira gelir sağlarken, bütçe harcamalarından yüzde 24,7 oranında 1 trilyon 337,4 milyar lira pay aldı ve net bazda 799,4 milyar liralık açık yarattı. Yılın ilk yedi ayında 4 trilyon 562,3 milyar lira olarak gerçekleşen merkezi yönetim bütçe gelirinin 386,7 milyar lirayla yüzde 8,5’i “merkez”den toplanırken; aynı dönemde 5 trilyon 406,3 milyar lira olan toplam bütçe harcamalarının ise faiz, personel, cari transferler ve diğer genel yönetim giderleri olmak üzere 3 trilyon 91,8 milyar lira ile yüzde 57,2’si merkezden gerçekleştirildi. Merkezden yapılan tahsilat ve harcamalarda 2 trilyon 705,1 milyar liralık bir bütçe açığı ortaya çıktı.
Böylece, 9 ilden sağlanan fazlanın diğer 72 il ve merkezde oluşan açığı önemli oranda aşağı çektiği ilk yedi ayda, buna rağmen bütçe 844 milyar lira ile rekor tutarda bir açık verdi.
İlk yedi ayda bütçeye aldığı harcamadan daha fazla gelir sağlayan 9........