Türkiye ekonomisinde 2025 |
Ekonomide 2025’e, süren bölgesel savaşlar, jeopolitik riskler, küresel ekonomide ve iç siyasette şok gelişmeler damgasını vurdu. 2025, Türkiye ekonomisi için enflasyonla mücadelede önemli yol kat edilirken refahın da artmadığı; büyümenin görece yavaşladığı, haneler için “bekleme ve sıkışma” hâlinde geçen, ancak olumsuz göstergelerinin kontrolle adeta rölantiye alınıp yatay seyre bağlandığı görece “denge” yılı oldu.
Enflasyonu üç yılda tek haneye indirme hedefiyle Haziran 2023’te başlatılan parasal sıkılaşma programı iki buçuk yılı doldurdu. Enflasyonda düşüş hızlandı, hedef tutmasa da büyük oranda yakınsandı. Aralık 2024’ten bu yana kesintilerle devam eden faiz indirimine rağmen büyümede 2024’ün 2’nci çeyreğinde başlayan ivme kaybı 2025’te de sürdü.
Baskılanan kur ve yavaşlayan nüfus artışı ile dolar cinsinden kişi başı gelir ise hızla arttı. Altın ithalatı ile büyüyen, enerji faturasındaki küçülme ile dengelenen cari açık, Orta Vadeli Program (OVP) başlangıç hedefinin ise altında. Rekor tutarda vergi tahsilatına rağmen bütçe açığı ve kamu borçları hızla büyümeye devam etti, kamunun faiz yükü ağırlaştı.
Eylül 2024’te hazırlanan 2025-2027’ye ait OVP’de 2025 için yıllık enflasyon başlangıçta yüzde 17,5 hedeflenmişti. 2024 sonunda yüzde 44,38 olan TÜFE bazı yıllık enflasyon bu yıl aylar itibarıyla düzenli gerileyerek kasım sonunda yüzde 31,07’ye kadar geriledi. Böylece yıllık enflasyon Aralık 2024 düzeyinin13,31 puan altına indi.
Enflasyonu düşürmede önemli yol alınsa da OVP başlangıç hedefi saptı, Merkez Bankası’nın yüzde 25-29 aralığı şeklindeki son tahmini de aşıldı. Bu yıl eylül ayında hazırlanan 2026-2028 dönemine ait son OVP’de 2025 için yüzde 28,5’lik yıllık gerçekleşme tahmini yapılmıştı. Ancak 5 Ocak’ta belli olacak yıllık TÜFE enflasyonunda genel beklenti yüzde 31 civarına işaret ediyor.
Bu yıl gayri safi yurt içi hasıla (GSYH) büyüme oranı başlangıçta yüzde 4 olarak hedeflendi. İlk çeyrekte yüzde 2,5 olan büyüme, faiz indirimlerinin de etkisiyle ikinci çeyrekte yüzde 4,9’a yükseldi. Yeni OVP’de yıllık büyüme hedefi yüzde 3,3’e revize edildi. Aralık başında açıklanan üçüncü çeyrek büyümesi ise yüzde 3,7 geldi.
Böylece ilk dokuz ayda geçen yılın eş dönemine göre büyüme yüzde 3,7 oldu. Eylül sonu itibarıyla son dört çeyrek toplamında, önceki dört çeyreğe göre yıllık büyüme ise yüzde 3,6. Son çeyrekle birlikte büyümenin yüzde 3,5-3,6 dolayında........