Maliyet enflasyonuyla mücadele |
UĞUR GÜNDÜZ
Ekonomist - Bankacı
Yapısal dönüşüm sağlanana kadar enflasyonla mücadele etmek ve arz yönlü politikalarla alım gücü düşen kitleleri rahatlatmak şart. Temel hedef, ekonomik aktiviteyi yavaşlatmadan, vatandaşların alım gücünü düşürmeden fiyat istikrarını sağlamak olmalıdır. Maruz kaldığımız maliyetten kurtulmaya yönelik daha kısa vadeli beş ana politika…
Geçtiğimiz haftalarda maruz kaldığımız enflasyonun kur tabanlı bir maliyet enflasyonu olduğunu söylemiş, yapısal bir sorun olan bu durumun çözülmesi için uzun vadeli politikalardan bahsetmiştim. Kura duyarlı ithalata dayalı üretim modelinden kurtulmak için atılması gereken uzun vadeli stratejik adımları izah etmeye çalışmıştık.
Bu yazımızda ise maruz kaldığımız bu maliyetten kurtulmaya yönelik daha kısa vadeli politikalar üzerinde duracağız. Çünkü yapısal dönüşüm sağlanana kadar enflasyonla mücadele etmek ve arz yönlü politikalarla alım gücü düşen kitleleri rahatlatmak şart.
Türkiye ekonomisindeki enflasyonun girdi maliyetlerindeki artışa (enerji, ithal hammadde, döviz kuru) dayalı bir maliyet enflasyonu olarak teşhis edilmesi durumunda, geleneksel talep daraltıcı (faiz artışı) yöntemler yerine, arz şoklarını hafifletmeye ve üretim maliyetlerini düşürmeye odaklanan çok yönlü bir strateji benimsenmesi gerekir.
Temel hedef, ekonomik aktiviteyi yavaşlatmadan, vatandaşların alım gücünü düşürmeden fiyat istikrarını sağlamaktır.
Önce maliyet enflasyonunu kaynaklarına göre ayırarak beş ana politikada yoğunlaşacağız.
1 Döviz kuru istikrarı ve ithalat maliyetlerinin yönetimi
Maliyet enflasyonunun en büyük kaynağı, TL'nin değer kaybının ithal girdi maliyetlerini artırmasıdır (geçişkenlik etkisi).
● Hedging (kur riskinden korunma) mekanizması: İthalat yapan ve ihracat geliri olmayan stratejik sektörler için, belirli bir süre boyunca sabit kurdan (veya daha düşük bir volatiliteden) forward sözleşmeleri yapılmasına olanak tanıyan devlet destekli bir kur riskinden korunma programı (hedging) uygulanması, üretim planlamasında maliyet belirsizliğini azaltır. Burada amaç, üreticilerin, kurun yükselmesinden kaynaklanan maliyet artışı riskini ortadan kaldırarak, ürün fiyatlarına (enflasyona) kurdaki oynaklığı yansıtmalarını engellemektir. Bu politika maliyet enflasyonunu doğrudan kırmayı hedefler. Kur sabitleme mekanizması (kısa vadeli kur kalkanı), stratejik üreticilerin ve temel gıda üreticilerinin belirli bir dönem (3 ila 12 ay) boyunca ödeyecekleri ithal girdi maliyetlerini (döviz cinsinden) bugünden sabitlemelerini sağlar.
Sistem kur korumalı mevduat uygulaması ile karşılaştırılmamalıdır. KKM'nin (Kur Korumalı Mevduat) temel amacı, Türk lirasının döviz karşısındaki değer kaybını durdurmak ve tasarruf sahiplerini döviz alımından vazgeçirerek Türk lirası........