“Sıfırla çarpılmış bir evren benimki… İrade-dışı şey­lerle kuşatılmış; istemsiz­ce, unutarak, bilmeden ya­şanmış.” — Murat Menteş, Fink / Immanuel Kant

Çağdaş dönem öncesin­de insanın beklenen ömrü bugüne kıyasla daha kısaydı. Kutsal metinlerde ve folk anlatılarda yüz yıla yaklaşan ömürler görürüz; yani bireyin ulaşabildiği azami ya­şam süresi tarihsel açıdan çok değişmedi. Farkın kaynağı, top­lumun ortalamasıdır. Modern tıp öncesinde yüksek bebek ölümleri, doğumda kaybedilen hayatlar üzerinden ortalamayı “sıfırla çarpıyor”, beklenen öm­rü istatistiksel olarak aşağı çe­kiyordu. Hiç yaşanamamış ha­yatlar.

Türkiye Cumhuriyeti, anaya­sal tanımı gereği “sosyal dev­let” niteliği taşır. Vatandaşla­rın sağlık hizmetine ücretsiz ya da sembolik bir bedelle erişimi kamunun güvencesi altında­dır. Özel sağlık kuruluşlarında binlerce liralık faturalarla kar­şılaşmak mümkündür; ancak toplumun esas gerçeği, devlet babanın koruyucu şemsiyesin­de şekillenir. Bu nedenle sağlık harcamaları TÜFE içinde “sı­fır” etkisiyle, son derece cüzi bir fatura bedeliyle yer bulur. Fırsat eşitliği sayesinde sevdik­leriyle biraz daha uzun süre yan yana kalabilen hayatlar.

Cumhurbaşkanı Yardım­cısı Sayın Cevdet Yılmaz, TBMM’deki bütçe görüşme­lerinde TÜRK-İŞ’in açıkladı­ğı yoksulluk sınırının ulusla­rarası ölçütlere dayanmadığını açıkça vurgulayarak, 2.500 do­lara yakın gelir sahibi bir hane­nin “yoksul” sayılmasının me­todolojik sorun taşıdığına işa­ret etti. 21 Nisan 2025 tarihli “Kabuk” başlıklı yazımızda al­tını çizdiğimiz gibi, ekonomik tartışmalarda önce devlet teşki­latlanmasını ve kullanılan yön­temi bilmek gerekir. TÜİK’in geçmiş yıllarda fiyat seviyeleri­ni madde bazında yayımlamak­tan vazgeçmesi de tam anlamıy­la bu tür, hukukun üstünlüğü­nü ve metodolojik çerçeveyi göz ardı eden dört işlem yorumları­nın ortaya çıkardığı gürültüyle ilgilidir.

Sağlık, eğitim gibi vatandaş­ların temel sosyal hakları fiyat­ları sıfıra yakınsatır. İşte tam bu noktada, istatistiğin dili ile ha­yatın gerçekliği kesişir: Orta­lama, yalnızca rakamları değil, yöntemi de doğru kurmayı zo­runlu kılar.

Yeni yılla birlikte TÜİK, TÜ­FE hesabını uluslararası stan­dartlarla uyumlu biçimde gün­celliyor. Kararın açıklanmasıyla piyasa, her zamanki refleksiyle hukuku ve........

© Dünya