Maddi olarak bir ilerleme sağlıyor olabiliriz. Örneğin daha evvel bir meslek sahibi değilken şimdi bir meslek sahibi olmuş olabiliriz. Evimiz yokken bir ev, bir araba sahibi değilken bir araba sahibi olmuş olabiliriz. Bekârken evlenmiş olabiliriz. Bazen de maddi olarak hiçbir şeyin sahibi değilken bunların hepsine sahip olmuş olabiliriz. Fakat asıl önemli olan maddi olarak sağladığımız bu ilerlemeyi manevi olarak da sağlamış mıyız? Ya da maddi olarak ilerliyorken manen geri mi gitmişiz?
Manen gerilediğinin herkes az çok farkındadır. Fakat bazen maddi eğilim kişinin manevi olarak gerilemesinin farkında olmasına engel olabilir. Manevi olarak gerilememizi amellerimiz üzerinde yapacağımız basit bir izlenim ile anlayabiliriz.
Daha evvel namazlarımızı vaktinde, çoğunu cemaatle, tesbihâtını da yaparak kılıyor şimdi ise namazımızın vaktinde bir gecikme olduysa, cemaatle kıldığımız namazlarımızın sayısında bir düşme olmuşsa ya da namazımızı kıldıktan sonra acilde hiçbir işimiz olmadığı halde namaz tesbihatını yapmadan namaz mekânından ayrılıyorsak, manen gerilemişiz demektir.
Daha evvel namazdan önceki veya sonraki........