Bugün sütunumu bir konuk yazara bırakıyorum
Bu gibi politikalar Vietnam ekonomisine büyük zarar vermiştir. Fakat ekonomisi tekleyip sonra da çöktükçe, Vietnam’da 1970’lerin sonu ile 1980’lerin başında şaşırtıcı/inanılmaz bir şey olmaya başladı: tamamen yeni bir ekonomi doğmaya başladı. Biraz Lenin’in ‘’Savaş Komünizmi’’ne benzeyen bir sistem altında acı çeken Vietnamlılar hayatta kalmak için kendiliğinden bir şekilde kendi piyasa ekonomilerini yaratmaya başladılar. Devlet memurları artan bir şekilde fiyat kontrollerini ihmal etmeye başladılar ve aileler ile kolektifler arasındaki izinsiz sözleşmelere göz yumdular. ‘’Çitleri ihlâl etme’’ (fence-breaking) olarak bilinen uygulama Vietnam’da sosyalizmin sıkı kontrolü altında (bazen kara, bazen gri) piyasa ekonomisinin doğmasının başka bir örneğidir.
Gelişmekte olan bu ekonomiye sosyalist liderler gayet olağandışı, beklenmedik bir cevap verdiler: piyasa ekonomisini kabullendiler ve kendi ‘’hataları’’nı ikrar ettiler. 1986’daki Altıncı Parti Kongresi iki nedenle Vietnam’ın tarihindeki bir dönüm noktası olarak görülmektedir. Birincisi, parti liderleri doğmakta olan bu grimsi piyasa ekonomisini kabullenme yönünde bir dizi serbest-piyasa reformunu öngören ‘’Yenilenme’’ politikasını açıkladılar. İkincisi, parti liderleri -Zitelmann’ın deyimiyle- ‘’radikal bir özeleştiri’’ sürecine girerek, hiçbir ekonomik büyüme sağlamamış olan önceki beş yıllık planların başarısızlığını kabul ettiler.
Yeni gelen Genel Sekreter Nguyen Van Linh -partinin kendi raporuna göre- yüksek enflasyonla, emeğin üretkenliğinin azalmasıyla, imalât sanayiinde gerilemeyle, kitlesel işsizlikle ve yaygın yozlaşmayla sonuçlanmış olan iktisadî hataları düzeltmeye söz verdi. Geçenlerdeki bir görüşmemizde Zitelmann’ın bana söylediği gibi, ‘’Onlar çok kolay olan dış faktörleri kınamak yolunu tutmadılar.’’
Daha da önemlisi, 1986’daki dönüm noktası niteliğindeki toplantıdan sonra, siyasî liderler serbest piyasa reformlarını devam ettirdiler. 1987’de Vietnam’ın iş dünyasına açık olduğunu gösteren yeni bir yasası geçirdiler. Yasa devletin yabancı mülkiyet veya sermayeyi müsadere etmeyeceğini veya devletleştirmeyeceğini taahhüt ediyordu.
1988’de iktisadî faaliyete devlet engellerini azaltacak veya ortadan kaldıracak bir dizi düzenleme yapıldı. Söz konusu tedbirler şunları içeriyordu:
Fiyat kontrollerinin ve........